اضطراب جدایی در کودکان

شاید در اطراف خود کودکانی را دیده باشید که بسیار به مادران خود می‌چسبند و به مدرسه فرستادن یا مهد و پیش دبستانی رفتن آنها بسیار سخت است. اضطراب در افراد مختلف به گونه‌های متفاوت بیان می‌شود. بعضی از افراد مضطرب علائم آشکار فیزیولوژیکی مثل لرزش، تهوع، دل درد، نشان می‌دهند و دربعضی افراد بر انگیختگی‌های هیجانی بیشتر است. اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد در حدی اعتدال آمیز وجود دارد. در این حد به عنوان پاسخی سازش یافته تلقی می‌شود. تعاریف مختلفی از اضطراب ارائه شده است، اضطراب عموما یک انتظار به ستوه آورنده است، حالتی است که فرد خود را در مقابل یک موقعیت ضربه آمیز یا تهدید آمیز می‌بیند اما به وضوح منبع تهدید را حس نمی‌کند. در کودکان شیوه‌های مختلفی برای ابراز هیجان وجود دارد، در رفتارهای ظاهری بعضی کودکان هیچ گونه ترس و اضطرابی مشاهده نمی‌شود، اما رفتارهای اجتنابی نشان می‌دهند که مبین اضطراب عمیق آنها است. اما بعضی دیگر کودکان اضطراب را به صورت بارزی نشان می‌دهند. بعضی دیگر در قالب خیالپردازی‌ها و خیالبافی‌های ترس آور به ابراز نگرانی واضطراب خود می‌پردازند. کودکان از حدود هفت – هشت ماهگی نسبت به غریبه‌ها احساس ترس می‌کنند و اصطلاحا پدیده «ترس از غریبه‌ها» در آنها بروز می‌کند که پدیده ای کاملا طبیعی و ناشی از تحول شناختی و عاطفی کودک است. همچنین در این سنین هنگام جدا شدن از مادر اضطراب و بی قراری نشان می‌دهند. اما به تدریج که کودک بزرگ تر می‌شود، جدا شدن از مادر برایش آسان تر می‌شود. اضطراب جدایی بیمار گونه در حدود سن پیش دبستانی بروز می‌کند. در این حالت کودک اضطراب مفرط و نامتناسب با سن اش در هنگام جدا شدن مادر یا کسانی که به آنها وابسته است یا خارج شدن از منزل نشان می‌دهد. از جمله مهمترین نشانه‌های اضطراب جدایی بدین قرارند:

– ناراحتی مفرط کودک هنگام جدا شدن از مادر یا اشخاص مورد دلبستگی.

– در کودک نگرانی مفرط در مورد احتمال وقوع جدایی یا از دست دادن فرد مورد علاقه وجود دارد.

– کودک به شدت از روی دادن اتفاقاتی که منجر به دور شدن از افراد مورد علاقه اش می‌شود نگران است مثلا دزدیده شدن، یا گم شدن.

– امتناع از رفتن به مدرسه یا مهد یا جای دیگری که بناست برود، به دلیل ترس از جدا شدن از مادر یا فرد مورد دلبستگی.

– مقاومت و ترس شدید از این که در خانه تنها بماند.

– ترس و خودداری کودک از خوابیدن بدون حضور فردی که کودک به او دلبسته است.

– دیدن کابوس‌های مکرر در مورد جدایی از فرد مورد دلبستگی.

– وجود برخی شکایات جسمانی مانند سردرد، دل درد، تهوع، استفراق، هنگامی‌که کودک می‌خواهد از فرد مورد دلبستگی اش جدا شود.

همه نشانه‌های ذکر شده در تمام کودکان مبتلا به اضطراب جدایی دیده نمی‌شود، اما وجود حداقل سه نشانه از موارد ذکر شده در مدت زمان حداقل چهار هفته برای این تشخیص ضروری است. این اختلال منجر به پدید آمدن نارسایی‌هایی در زمینه فعالیت‌های طبیعی اجتماعی یا تحصیلی کودک می‌شود. برای درمان از شیوه‌های مختلف روان درمانی و رفتار درمانی برای کودک استفاده می‌شود.

آذر نادی؛ کارشناسی ارشد روانشناسی
منبع: روزنامه مردمسالاری