عوامل مؤثر در سرطان تخمدان
سرطان تخمدان یکی از کشندهترین سرطانها در زنان است، یکی از دلایل آن است که اغلب در مرحله آخر بیماری کشف میشوند. علاقه زیادی به پیدا کردن یک آزمایش یا ترکیبی از آزمایش ها وجود دارد که میتواند سرطان تخمدان را در مرحله اولیه درمانپذیری تشخیص دهد. با این حال، مطالعات هنوز نشان ندادهاند که آزمایشهای غربالگری خطر ابتلا به مرگ را در سرطان تخمدان کاهش دهد. سرطان تخمدان وقتی رخ میدهد که سلولها به سرعت تقسیم میشوند و به صورت خارج از کنترل افزایش مییابند. با این حال، اینکه چرا دقیقا این اتفاق میافتد، هنوز بر ما روشن نیست.
عوامل خطر زیر با احتمال بروز بیشتر این بیماری مرتبط هستند:
سابقه خانوادگی
زنانی که با افراد مبتلا به سرطان تخمدان یا سرطان سینه ارتباط نزدیک دارند، در مقایسه با زنان دیگر به احتمال بیشتری در معرض خطر هستند. غربالگری ژنتیکی میتواند تعیین کند که آیا شخص ژنهای خاصی که با افرایش خطر مرتبط هستند، در خورد دارد یا خیر.
سن
اغلب موارد سرطان تخمدان پس از یائسگی رخ میدهد و بویژه در زنانی که بالای ۶۳ سال سن دارد و کمترین میزان آن در زیر ۴۰ سال رخ میدهد.
تعداد موالید
زنانی که بیش از یک یا چند حاملگی کامل دارند، بویژه قبل از سن ۲۶ سالگی خطر کمتری دارند. حاملگیهای بیشتر خطر را کاهش میدهد. تغذیه با شیر مادر نیز ممکن است خطر را کاهش دهد.
قرصهای ضد بارداری
استفاده ازقرصهای ضد بارداری برای حداقل ۳ تا ۶ خطر ابتلا را کاهش میدهد. هر چقدر بیشتر استفاده شود، خطر نیز کمتر ظاهر میشود. استفاده از هورمون تزریقی پیشگیری از بارداری، داروهای مدروکسی پروژسترون استات به خصوص برای ۳ سال یا بیشتر، خطر بیشتری را کاهش میدهد.
باروری یا درمان نازایی
داروهای باروری با افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدن مرتبط هستند بخصوص در زنانی که بیش از یک سال بدون بارداری از آنها استفاده کردهاند. کسانی که نابارور هستند نیز ممکن است خطر ابتلای بیشتری نسبت به کسانی که نازا نیستند که این ممکن است به دلیل انجام نشدن بارداری باشد.
سرطان سینه
زنانی که در آنها سرطان سینه تشخیص داده شده، شانس بیشتری برای تشخیص سرطان تخمدان دارند. به همین دلیل، زنانی که سرطان سینه در آنها تشخیص داده شده است و آنهایی که ژن BRCA1 یا BRCA2 آنها مثبت است ممکن است که برداشتن یک کیست تخمدان را به عنوان یک درمان پیشگیرانه انتخاب کنند.
هورمون درمانی
HRT یاهورمون درمانی به میزان جزئی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان میشود. این خطر با ادامه طولانی مدت هورمون درمانی افزایش مییابد و با توقف درمان خیلی زود به وضع نرمال بر میگردد. درمان آندروژن همچون استفاده از دارو، دانازول نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
چاقی و افزایش وزن
چاقی و افزایش وزن باعث افزایش خطر ابتلا به بسیاری از سرطانها میشود. سرطان تخمدان در زنانی که شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۰ دارند، شایعتر است.
جراحی زنان و زایمان
جراحی بر روی اندامهای تولید مثلی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش میدهد. در زنانی که بستن لولهها انجام شده، خطر ابتلا تا دو سوم کاهش مییابد. هیسترکتومی نیز مممکناست خطر را تا یک سوم کاهش دهد.
اندومتریوز
زنانی که اندمتریوز دارند حدود ۳۰ درصد خطر افزایش ابتلا به سرطان در مقایسه با زنان دیگر افزایش مییابد.
برخی عوامل میتوانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهند، از جمله:
– استفاده از روشهای هورمونی کنترل تولید مثل(قرص، پچ، حلقه واژنی، تزریق)
– برداشتن رحم و یا تخمدان
– آزمایش هایی که ممکن است برای زنان در معرض خطر سرطان تخمدان مفید باشد عبارتند از: آزمایش خون از نشانگر تومور CA 125، سونوگرافی یا ترکیبی از دو.
– CA 125 یک پروتئین است که در حدود ۸۰ درصد از زنان مبتلا به سرطان تخمدان بالاتر از حد طبیعی است که آن را میتوان با یک آزمایش خون اندازهگیری کرد. CA 125 معمولاً برای نظارت بر زنان مبتلا به سرطان تخمدان نیز استفاده میشود.
همچنین میزان CA 125 در حدود یک درصد از زنان سالم بالاتر از حد نرمال است. بنابراین اگر سطح بالایی از CA 125 دارید، شما میتوانید سرطان تخمدان یا یک بیماری شایعتر و کمتر جدی داشته باشید.
سونوگرافی لگن ممکن است برای یافتن سرطان تخمدان مفید باشد، اگر چه تنها راه شناخت مطمئن در صورت داشتن سرطان تخمدان جراحی است.
سونوگرافی واژینال هنگامی که بهعنوان یک آزمایش غربالگری برای سرطان تخمدان استفاده میشود، میتواند بین ۸۰ تا ۱۰۰ درصد سرطان تخمدان را پیدا کند. با این حال، اولتراسوند همیشه نمیتواند تفاوت بین سرطان تخمدان و سایر شرایط شایع دیگر (کیست تخمدان و آندومتریوز) را بگوید. یافتههای غیرطبیعی در لگن بعد از انجام سونوگرافی لگن ممکن است منجر به آزمایش بیشتر یا جراحی غیر ضروری برای ارزیابی بیشتر تخمدان شود.
مطالعات متعددی در مورد استفاده از CA 125 و اولتراسوند لگن برای تشخیص سرطان تخمدان مورد استفاده قرار گرفتهاند. با این حال، نتایج این مطالعات تا حدودی ناامیدکننده است وهمانطورکه قبلاً گفتیم غربالگری فقط در افراد پرخطر توصیه میشود.
مطالب مرتبط:
تنبلی تخمدان چیست، علائم و راههای درمان آن
علت، علائم و درمان نارسایی اولیه تخمدان