چگونه جای زخم و سوختگی را ازبین ببریم؟
سوختگی نوعی آسیب تروماتیک ناشی از تأثیر انرژی‌های حرارتی، الکتریکی یا الکترومغناطیسی و یا شیمیایی است. زخم یا همان پوست ضخیمی که تغییر شکل و رنگ داده، اغلب پس از آن ایجاد میشود که پوست آسیب‌دیده باعث مرگ سلول‌ها میشود. بدن برای ترمیم پوست آسیب‌دیده، پروتئینی به‌نام کلاژن (Collagen) تولید می‌کند و همین منجر به ایجاد جای زخم میشود. جای زخم‌های سوختگی بسته به میزان آسیب دیدن پوست میتواند بزرگ یا کوچک باشد. شدت سوختگی مشخص خواهد کرد که آیا این زخم‌ها کمرنگ میشوند یا برای همیشه ماندگار هستند. در این مقاله، ما بررسی می‌کنیم که کدام نوع سوختگی احتمال زخم بیشتری دارد، چگونه میتوان جای زخم سوختگی را کاهش داد و چگونه میتوان از ایجاد زخم طولانی مدت جلوگیری کرد.
انواع زخم‌های سوختگی
احتمال و شدت سوختگی، بسته به مدت زمانی که شخص در معرض حرارت بوده و همین‌طور شدت آن است.
سوختگی‌ها بر اساس مقدار پوستی که آسیب دیده دسته‌بندی میشوند:
سوختگی‌های درجه یک: به لایه خارجی پوست (اپیدرم) آسیب می‌رسانند و باعث قرمزی و درد میشوند. آنها معمولاً در طی شش روز بدون ماندن جای زخم در پوست بهبود می‌یابند.
سوختگی‌های درجه دوم: هم اپیدرم و هم لایه زیرین پوست (درم) را تحت تاثیر قرار می‌‌دهند. افرادی که دچار سوختگی درجه ۲ میشوند ممکن است علاوه بر درد و قرمزی تاول هم بزنند. بهبود این سوختگی‌ها ممکن است ۲ تا ۳ هفته طول بکشد و احتمال دارد جای زخم باقی بماند.
سوختگی‌های درجه سه: این سوختگی‌ها شدیدترین نوع هستند. آنها به دو لایه بالایی پوست آسیب می‌رسانند اما ممکن است به استخوان‌ها و تاندون‌ها هم آسیب برسانند و می‌توانند انتهای عصب را تحت تاثیر قرار دهند. افرادی که دچار سوختگی درجه ۳ هستند ممکن است متوجه سیاه یا سفیدی پوست شوند. بهبود این سوختگی‌ها مدت زیادی طول می‌کشد و احتمال دارد جای زخم باقی بماند. اسکارهای ناشی از سوختگی درجه ۲ و ۳ بر اساس شکل ظاهری و تاثیر آنها بر روی پوست به موارد زیر دسته بندی میشوند:
زخم هایپرتروفیک: این زخم‌ها ممکن است قرمز یا بنفش به نظر برسند و از سطح پوست بالاتر باشند. همچنین ممکن است احساس گرما ایجاد کنند و دچار خارش شوند.
زخم کانترکچر: زخم‌های کانترکچر (Contracture) یا انقباضی باعث سفت شدن پوست، عضلات و تاندون‌ها شده و حرکت طبیعی پوست را محدود می‌کنند.
زخم کلوید: اسکارهای کلوئیدی برجستگی براق و بدون مو ایجاد می‌کنند. می‌توانید برای از بین بردن جای زخم‌های سوختگی از ژل‌های سیلیکونی برای ترمیم روی زخم استفاده کنید. درمان سریع و مراقبت صحیح از زخم اغلب بهترین راه برای جلوگیری یا به حداقل رساندن زخم‌ها است. بسیاری از زخم‌ها با گذشت زمان از بین می‌روند. با این حال، اسکارهای کلوئیدی به خودی خود از بین نمی‌روند و ممکن است به درمان نیاز داشته باشند.
هنگامی که یک زخم ایجاد میشود، فرد میتواند ظاهر زخم را با استفاده از موارد زیر کاهش دهد:
استفاده از ژل سیلیکون
تحقیقات نشان می‌دهد که این امر میتواند به کاهش زخم‌های موجود از جمله اندازه، قرمزی و سفتی کمک کند.
محافظت از منطقه در برابر آفتاب
اشعه ماورای بنفش خورشید باعث میشود که جای زخم‌ها تیره شود و بیشتر به چشم بیاید. آکادمی پوست آمریکا به افراد توصیه می‌کند که از لباس محافظ و ضد آفتاب ۳۰ درصد یا بالاتر استفاده کنند.
اگر جای سوختگی زخم باعث پریشانی فرد شود، شخص میتواند در مورد گزینه‌های کاهش اسکار با پزشک خود صحبت کند. این روش‌های درمانی شامل کار با کلاژن آسیب دیده است. گزینه‌های پزشکی زیر برای کاهش جای زخم توصیه میشود.
تزریق استروئید: ممکن است درد را کاهش دهد و باعث کاهش اندازه زخم و سایر اسکارها شود.
لیزر درمانی: میتواند قرمزی، درد و سختی زخم‌های کلوئید و سایر زخم‌ها را کاهش دهد. جراحی باعث از بین بردن بافت اسکار، کاهش اندازه اسکارهای کلوئیدی و بهبود حرکت پوست میشود. در حالی که این روش‌های درمانی می‌توانند به کاهش جای زخم کمک کنند، اما ممکن است به طور کامل آنها را از بین نبرند و بهبود آن مدتی طول بکشد.
از کرم‌های حاوی ویتامین A یا ویتامین E برای زخم و جای سوختگی استفاده نکنید، چون ممکن است آنها را مشخص‌تر از قبل کنند. با این حال، مرطوب نگه داشتن پوست مهم است.
چگونه میتوان از جای سوختگی جلوگیری کرد؟
پس از سوختگی، فرد میتواند از چندین روش برای کاهش یا جلوگیری از زخم استفاده کند. به طور مستقیم فرد پس از سوختگی میتواند کارهای زیر را انجام دهد:
- محل سوختگی را با آب سرد یا آب ولرم بشویید سپس اجازه دهید پوست خشک شود.
- روغن آنتی بیوتیک روی جای سوختگی بمالید؛ از اپلیکاتور استرلیزه استفاده کنید تا زخم عفونت نکند.
- سوختگی را با یک باند نچسب بپوشانید.
- اگر جای زخم قرمز شد، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
اندکی پس از سوختگی فرد میتواند کارهای زیر را انجام دهد:
- هر روز، به‌مدت چند دقیقه پوست اطراف محل آسیب‌دیده را با دقت بکشید، تا پوست جمع نشده و به هم نچسبد.
- صبر کنید تا تاول‌ها به خودی خود ترکیده و خشک شود، سپس از پزشک بخواهید پوست مرده را برش دهد.
- برای مدت چند ماه محل آسیب دیده را با لباس یا ضدآفتاب بپوشانید.
برای اطمینان از بهبود سوختگی شدید، قرار ملاقات‌های منظم با پزشک داشته باشید. پزشک‌ها توصیه‌هایی برای پیشگیری از زخم‌شدن یا بهتر شدن آن ارائه داده و روند بهبود زخم را بررسی می‌کنند.
مراقبت از جای سوختگی
قرار دادن باندهای گازدار روی سوختگی به جلوگیری از عفونت کمک می‌کند. درمان سریع و مناسب، شدت هرگونه زخم را کاهش می‌دهد. سوختگی‌های درجه‌اول را میتوان در خانه، با ۵ دقیقه قرار دادن جای سوختگی در آب خنک درمان کرد. افرادی که معمولاً دچار سوختگی درجه دو میشوند باید به پزشک مراجعه کنند. با این حال مردم می‌توانند سوختگی‌های کوچک را در خانه به روش‌های زیر درمان کنند:
روغن آنتی‌بیوتیک: استفاده از یک لایه نازک از پماد آنتی بیوتیک در محل آسیب دیده باعث بهبودی میشود و خطر عفونت را کاهش می‌دهد.
باندپیچی با گاز: با گاز استریل و غیر چسبنده از پوست محافظت کنید و احتمال عفونت را کاهش دهید. سوختگی درجه ۳ بسیار شدید است و به فوریت‌های پزشکی احتیاج دارد.
درمان سوختگی درجه ۳ شامل موارد زیر است:
پوشاک متراکم: این‌ها پارچه‌های کِشی و سفتی هستند که به ناحیهٔ آسیب‌دیده کمک می‌کنند. این فشار باعث میشود پوست بازسازی شود. فرد آسیب‌دیده ممکن است تا چند ماه، تمام روز از این پوشاک استفاده کند تا سوختگی خوب شود.
پیوند پوست: پیوند پوست شامل جراحی است که پوست سالم را از ناحیه دیگری از بدن یا اهدا کننده می‌گیرند و از این روش برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده استفاده می‌کنند.
عمل جراحی: اگر سوختگی باعث چسبیدن قسمت‌هایی از پوست به یکدیگر شوند، ممکن است فرد برای آزادسازی این موارد و امکان حرکت به جراحی نیاز داشته باشد.
فیزیوتراپی: گاهی‌اوقات برای ترغیب به حرکت در آن نواحی از بدن که دچار کانترکچر (جمع‌شدگی بخشی از بدن به‌دلیل سوختگی) شده‌اند، مفید است.
اگر جای سوختگی طی یک هفته خوب نشد، مقدار و شدت آن هر چقدر که هست، به پزشک مراجعه کنید. اگر زخم ناشی از سوختگی شدید است، یا به‌مرور زمان از بین نمی‌رود هم باید به پزشک مراجعه کرد.
عوارض
اگر سوختگی‌های جزئی بدون ایجاد مشکلی بهبود پیدا کردند نیازی به مراقبت‌های پزشکی ندارند. سوختگی شدیدتر به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارد زیرا ممکن است زخم ایجاد کند و عوارض بدی را در پیش داشته باشد مانند:
عفونت
سوختگی باعث ایجاد زخم‌های باز میشود که در آن باکتری‌ها و میکروب‌ها به راحتی می‌توانند وارد بدن شوند. عفونت‌های حاصل می‌توانند جزئی و به راحتی قابل درمان باشند یا به عفونت‌های شدیدتری مانند سپسیس تبدیل شوند. سپسیس هنگامی رخ می‌دهد که عفونت وارد جریان خون فرد شود و میتواند زندگی را تهدید کند.
کمبود آب بدن
سوختگی باعث از بین رفتن مایعات در بدن میشود. از دست دادن مقدار زیاد مایعات میتواند باعث کم آبی بدن شود و بر میزان جریان خون در بدن تاثیر بگذارد.
دمای پایین بدن
پوست فرد به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. هنگامی که سوختگی به میزان زیادی به پوست آسیب می‌رساند، از دست دادن گرمای ناشی از آن میتواند منجر به هیپوترمی میشود، در هیپوترمی (Hypothermia)، سطح دمای بدن به‌طور ناگهانی آن‌قدر پایین می‌آید که به مرحلهٔ خطرناکی می‌رسد.
انقباض و جمع‌شدگی پوست
هنگام ایجاد بافت اسکار، انقباضات ایجاد میشود. بافت اسکار میتواند پوست را سفت کرده و باعث محدودیت حرکت در استخوان‌ها و مفاصل شود.
آسیب عضلانی و بافتی
سوختگی شدیدتر اغلب به تمام لایه‌های پوست فرد نفوذ می‌کند و میتواند به عضلات و بافت آسیب برسد، که میتواند باعث آسیب طولانی مدت به این ساختارها شود.
عزت نفس و مسائل عاطفی
جای زخم‌های سوختگی میتواند به اعتماد به نفس یا عزت نفس فرد آسیب برساند، به‌ویژه وقتی سوختگی در بخش‌هایی از بدن است که امکان پنهان کردنش وجود ندارد. این امر ممکن است منجر به پریشانی هیجانی و روانی شود.
نتیجه نهایی
جای سوختگی بستگی به شدت و سرعت درمان دارد. سوختگی‌های درجه یک باید به خودی خود و بدون زخم بهبود یابند. سوختگی‌های درجه دوم و سوم ممکن است جای زخم ایجاد کنند، اگرچه درمان، مانند پیوند پوست و پوشاک متراکم، می‌توانند به کاهش دید آنها کمک کرده و فرایند بهبودی را تسریع نمایند.
منبع: How to get rid of scars and burns
مطالب مرتبط:
راه‌های درمان زخم ناشی از آکنه