چهارمحال بختیاری پرغرور چون سرو، استوار چون کوه

استان چهارمحال بختیاری در میان کوه های سر به فلک کشیده زاگرس و در بلندترین نقطه ایران، در میان استان های اصفهان، لرستان، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. این استان با این که یک درصد از وسعت خاک ایران را در برگرفته اما بیش از ۱۰ درصد حجم بارش را به خود اختصاص داده و با در اختیار داشتن زردکوه بختیاری، نبض حیات دو استان بزرگ و مهم خوزستان واصفهان را به دست گرفته است. رودخانه های معروف کارون و زاینده رود با عظمت و قدرت فراوان از کوه های سربه فلک کشیده زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و روانه این دو دیار می شوند.

در جای جای این دیار، هنر، طبیعت زیبا، کوه ها و دشت های پرگل رودخانه های خروشان دامن گسترده اند. جاذبه های طبیعی چون چشمه دیم که آب آن از گواراترین آبهای جهان شناخته شده و دشت لا له های واژگون همراه با دهها اثر طبیعی دیگر در کنار جاذبه های انسانی و جلوه های زیبای زندگی عشایری در دامن سحرانگیز طبیعت منحصر به فرد این خطه، چشم اندازهای کم نظیری را به وجود آورده که در کمتر نقطه ای می توان یافت. در پهنه کوه های سر به فلک کشیده و مملو از برف زاگرس مرکزی، ایل بزرگ بختیاری زندگی می کنند که روحیات آزادمنشی و دلا وری آنان شهره عام و خاص است و کوچ آنان در هنگام بهار و پاییز و آداب و رسوم و جشنها و مراسم خاص آنها همراه با لباس های رنگی و شاد در دل طبیعت یکی از جذاب ترین دیدنی های استان چهار محال و بختیاری است.

سرزمین زیبای بختیاری و دامنه های پرگل زاگرس از دیرباز زیستگاه مردمانی در کوچ بوده است. ایل بختیاری بزرگترین ایل کوچنده ایران، هر چند در تاریخ دهه های پیشین اش با «تخته قاپو» و ترغیب به یک جانشینی مواجه بوده اما همچنان سنت کوچ خود را هر چند محدود در درونش حفظ کرده است. ییلا ق و قشلا ق بختیاریها در حد فاصل دو استان چهار محال و بختیاری و خوزستان اتفاق می افتد.

نقاط ییلا ق بختیاریها در چهارمحال و بختیاری، دیم، شیخ علیخان، بازفت، بیرگان، خان میرزا، بیدگل، جونقان و چغاخور است و نقاط قشلا ق در خوزستان و در شهرستان های لا لی، مسجد سلیمان، ایذه، شوشتر، دزفول و اندیکا را در بر می گیرد.بختیاریها از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ییلا ق می کنند و زمان قشلا ق آنها، اواسط شهریور تا پایان مهرماه است. گله و پیش قراولا ن ایل راهی ایل راههای کوچ می شوند.

زنان و کودکان سوار بر الا غ ها و قاطرها واسبهای مهربان در پی گله روانند و مردان دور و نزدیک ایل راه به پشت گرمی و پاسبانی مشغولند. ایلراههای تاراز، تنگ خاله، دزپارق، هزار چم کوه سفید قرنهاست تلا لو» صدای کوچ را در خود نهان کرده است. صدای زنگوله گوسفندان، گریه و خنده های کودکان، شیهه اسبان، نهیب چوپانان که گله را هدایت می کنند یا صدای به دنیا آمدن کودکی در کوچ یا صدای باد، صدای رودخانه حاشیه ایلراه و همهمه کوه و دشت ودره ..

وجوه مختلف فرهنگ مردم بختیاری
هر ناحیه از ایران با طعمی که در غذاهایش یافت می شود وجوه متفاوت فرهنگی نیز می یابد، غذا جزئی از فرهنگ اقوام ایرانی است که با طعمها، مزه ها و بوها از یکدیگر تفکیک می شوند.

فقر اقتصادی جامعه ایلی در طی قرون گذشته، نظام پخت و پز ایل بختیاری را مبتنی بر مواد اولیه طبیعی شکل داده است. غیر از گوشت شکا ر که تابع قواعد زندگی در طبیعت است، غذای ایل بختیاری دو شاخه کلی دارد: نان و خورش. زنان ایل بختیاری، پنج نوع نان متفاوت طبخ می کنند: نان تیری، برکوه، بلوط، گرده و برچاله، هر کدام از این انواع نان طعم و مزه خاص خود را دارد. غیر از غذاهایی که با گوشت شکار فراهم می آید، غذای بختیاری متکی بر لبنیات و گیاهان شکل گرفته است.

در گذشته مردمان این استان سوخت ویژه ای را با نام «سورده» از مدفوع حیوانی تهیه می کردند که آتش کرسیهای قدیم را نیز تامین می کرده است. جوانترها در میان سورده، سیب زمینی می انداختند و بعد از طبخ، سیب زمینی را با روغن حیوانی می خوردند. به این غذا شهر کردیها «خل پز» می گفتند اما همان طور که در شهرهای این استان، شیوه زندگی، آداب و سنت و لباس بختیاری جای خود را به الگوهای زندگی شهری داده، خوراک شهری نیز تابع این قواعد تغییر شده است.

پوشاک بختیاری اما همچنان درمناطق دور از بافت شهری ویژگی های خود را پاس داشته و با وجود تخته قاپوی ایل در بسیاری از نواحی این استان، لباس بومی مولفه های سنتی خود را حفظ کرده است. پوشاک منطقه چهارمحال و بختیاری هماهنگ با ویژگی های سایر لباس مناطق لرنشین اما حائز برخی نمادهای مخصوص به خود است. اولین نشانه تفکیک پوشاک مردان در دو ایل هفت لنگ و چهارلنگ بختیاری کلا ه است. کلا ه سیاه نمدی هفت لنگ که به کلا ه خسروی معروف است و کلا ه نمدی شوشتری چهارلنگ که به آن کلا ه دزفولی می گویند دو نوع کلا ه ایل بختیاری است. کلا ه مردان کاربردهایی غیر از پوشش سرنیز دارد. مردان بختیاری از کلا هشان برای اندازه گیری غله و گاهی برای حمل آب نیز استفاده می کنند و اما «چوخا» یا «چوقا» بالا پوش همه مردان بختیاری است. چوقا از منطقه لیوس لرستان گرفته شده و به همین سبب به «چوقالیوسی» هم معروف است.

چوقا بالا پوش بدون آستینی است که تا سر زانو ادامه می یابد در نقش چوقا خطوط سیاه به صورت عمودی وارد خطوط سفید می شوند که این نقوش از روی پاسارگاد قبر کورش بزرگ ساخته شده است و بیانگر پیروزی سپنتامینو بر انگره مینو در آیین زرتشت: سپنتامینو فرشته نیکی و انگره مینو اهریمن است. به طوری که خط های سپید سپنتامینو از پایین به بالا می آیند و خط های سیاه که بیانگر انگره مینو است از بالا به پایین می آیند و بیانگر پیروزی نیکی بر شومی است. شلوار دبیت که دمپاچه های بسیار گشادی دارد و زیبایی ویژه ای را به مرد بختیاری می بخشد نشان دهنده مرد بختیاری است که با تفنگ بسیار زیباتر هم می شود.

مردان ایل، کلا هی به رنگ سیاه یا سفید بر سر می گذارند. کفش آنها هم گیوه است و بهترین گیوه، گیوه ملکی است که امروزه به سبب گرانی اش کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. پوشاک زنان با «لچک» و «می نا» که دستمال سر زنان است و «تنبان قری» که دامن رنگارنگ زنان ایل است از پوشاک دیگر زنان مناطق لرنشین تفکیک می شود، پوشاک بانوان بختیاری بسیار شبیه به پوشاک زنان شمال کشور است البته با اندکی تفاوت در رنگ و تزئین ها که در ایل بختیاری زنان سنگ ها، سکه ها و طلا های گران قیمت را به لچک می چسبانند و به دور سر خود می بندند، این مزین بیانگر دختر بختیاری بودن است، روسری این زنان همان طور که آمد می نا نام دارد به آیین زرتشتی برمی گردد چرا که روسری قبل از اسلا م نیز وجود داشت. دامن زنان ایل هم مانند شلوار مردان دمپاچه گشاد است و دارای رنگ های متنوع می باشد.

در دامن سبز طبیعت چهار محال و بختیاری و روستاهای حاشیه رودخانه زاینده رود و کارون، لباس مردان و زنان ایل همچون تزئینات رنگی پراکنده، بر این صفحه سبز جلوه های بدیع از زندگی در دامان طبیعت را به نمایش می گذارد. زندگی در طبیعت با همه سختی ها و مشکلا تی که دارد مردمان ایل را سرخوش و شادمان پرورده است. نشانه های این سرخوشی شادمانی را می توان در رفتارهای آیینی و سنت های ایلی مشاهده کرد. در عروسی ها از «بلکه بندون» تا «شیرینی اشکنون» و «دست بوسون» همه افراد ایل و به خصوص دختران وپسران تدارک مراسم های ویژه آیین بختیاری را بر عهده می گیرند. موسیقی و رقص های بومی نقش مهمی در شکل گیری شادمانی ایل دارند. کرناو دهل سازهای اصلی بختیاری اند. سازهای طبیعت را از دورترین نقاط ایل هم می توان با همهمه شادی ایل و نغمه سازها و کل زنان و زنگوله گوسفندان شنید.

موسیقی در ایل بختیاری نزد تشمالهاست. شاعران عاشق پیشه ایل که فرهنگ عامه بختیاری را سینه به سینه همراه با کوچ پاسبانی می دهند، متلها و لطیفه ها و داستان های ایلی در فرهنگ شفاهی با تشمال ها زنده می ماند. سنت های ایل حتی زمانی که رنج طبیعت قالب بر توان مردمان بختیاری است به آنان انرژی حیات می دهد. مثلا وقت خشکسالی و دیرکرد بارندگی جوانان یک مرد بی ریش سبیل را از میان مردان ایل انتخاب می کنند و برایش ریش و سبیل می گذارند، او را بزک می کنند و همراه با او آوازهای دسته جمعی می خوانند و در میان ایل به راه می افتند. زنان و دختران به این دوره گردان روغن و آرد می دهند، آردها را جمع می کنند و با آن نان می پزند. کسی که مسوول پختن نان می شود تکه چوبی میان خمیر نان می اندازد. بعد از طبخ نان در سهم نان هر کسی که تکه چوب باشد باید به مزاح از مردان ایل کتک بخورد، مردان آن قدر او را می زنند تا کسی بیاید و ضمانت کند که تا فلان روز باران می بارد. اگر تا روزی که ضامن وعده داده است باران نیاید هم ضامن را می زنند و باز باید کسی ضمانت او را بکند. این بازی تا زمان بارندگی ادامه می یابد و ممکن است همه مردان ایل تا زمان بارش باران از دست یکدیگر کتک مفصلی خورده باشند.

از دیگر رسوم این ایل شاهنامه خوانی را می توان نام برد که اکنون دیگر وجود ندارد و به صد سال پیش بر می گردد. رسومات این ایل مانند بسیاری از ایرانیان است و حنابندان و عقد و… در عروسی به چشم می خورد. بعد از عروسی هم آیینی وجود دارد که به آن «تازیدن» می گویند. جوانانی از این ایل با سوار شدن بر اسب بر دره ها و دشت ها ضمن مسابقه تیراندازی نیز می کنند. در این ایل شکار شکارچی جایگاه خاصی دارد به طور کلی در هر جا که آنها بوده اند جانوران آنجا را تا مرز نابودی می برده اند. به طوری که رضاخان عده ای را از ارمنستان به «گهرو» در استان چهارمحال و بختیاری آورد تا به این مردمان کشاورزی یاد دهند.

چهارشنبه سوری و سیزده به در را هم این ایل جشن می گیرند و هرگز رسومات دیگر را فراموش نمی کنند. جایگاه خان امروز مثل گذشته نیست و امروزه خان یا رئیس طایفه یا تیره وجود ندارد، در گذشته خان بر مردمان فرمانروایی می کرد و جایگاه ویژه ای داشت به طوری که تمام دعواها و جنگ ها را می توانست خاموش کند یا به راه اندازد. آخرین خان آقا جعفر قولی خان، خان ایل باباری بود که در حدود سه سال پیش فوت کرد.

نژاد ایل بختیاری: قوم لر به دو دسته تقسیم می شود، لر بزرگ: ایل بختیاری و لر کوچک: کسانی که در استان لرستان هستند. تاریخچه نژادی قوم لر به دربار ساسانی بر می گردد و هنگامی که اعراب به ایران حمله کردند آنان به کوه های کنونی استان چهارمحال و بختیاری گرویدند و برای مدت های بسیار زیاد با اعراب به جنگ چریکی (نامنظم) پرداختند که یکی از دلایل نامگذاری آنان به بختیاری همین بود.

آنان اعراب را به دل کوه می کشاندند و با حملات برق آسایی آنان را می کشتند. اعراب که با کوه و جنگل آشنایی نداشتند و با دیدن اقوامی که با اسب های تندرو در خطرناک ترین و وحشتناک ترین راه ها گذر می کردند شگفت زده شده و آنان را بختیاری نامیدند. بختیاری یعنی دارای شانس و اقبال. البته قبل از این هم نظریه دیگری نیز وجود داشت و آن این بود که بختیاری ها از جنگجو های آریایی بودند که منتها از رم به ایران آمدند، آنان که بعد از پیروزی بر قسمتی از لشکر ایران وارد این فلات شدند آریایی ها، ایرانی به آنها می گفتند. منظور از بختیاری یعنی بخت و اقبال یارتان بود که جنگ را بر ما پیروز شدید البته این نظریه رد شد چرا که لباس مردان بختیاری (آنچنان که آمد) از روی قبر کورش یا همان پاسارگاد ساخته شده است که این مورد به هزار و پانصد سال قبل از ساسانیان و حمله رم به ایران حکایت دارد. البته نظریه های دیگری نیز وجود داشت که از نوشتن آنان به برهان مهم نبودن پرهیز کردیم.

زبان ایل بختیاری: زبان مردمان این ایل، پارسی دری دربار ساسانی است که تنها زبان اصیل باقی مانده قبل از قاطی شدن با اعراب است که هرگز از بین نخواهد رفت چرا که اکنون بیش از ۴ میلیون نفر در سراسر دنیا به این زبان البته گویش پارسی سخن می گویند. در فراگیری این زبان هیچ گونه نوشته ای وجود ندارد و سینه به سینه به فرزندان منتقل می شده است. ولی اکنون افرادی هستند که کتاب هایی را برای نگه داشتن این گویش اصیل چاپ کرده اند. پارسی دری گرایشی هم دارد که آن پارسی پهلوی است که این گویش باگویش پارتی ها (خراسانی های قدیم و زبان اشکانیان) مختلط شده است که فرقی نمی کند و تنها تفاوت آنان به تلفظ واژه ها بر می گردد و نه چیز دیگر. پارسی دری در ادای واژه هایی فتحه بالای واژه ها را به گ تبدیل می کند مانند در (دختر) = در گل (دخترها) و… در ادای حروف تقارن وجود دارد مانند ق = خ و در این گویش حرف ق جایی ندارد و در بیشتر مواقع در واژه هایی موجود در این گویش به خ تبدیل می شود.

صنایع دستی: جامعه ایلی در چهارمحال و بختیاری نمونه بارز زندگی تولیدگر و مصرف کننده تولید شخصی است. همه چیز توسط خانوار ایلی تولید می شود. مایحتاج اولیه توسط مردها مهیا می شود و سایر نیازها نزد زنان فراهم می آید.

اساسا زنان نقش بزرگی در جوامع ایلی دارند. از تولید و تهیه پوشاک تا فراهم آوردن آتش و پخت و پز همه و همه بر عهده زنان و دختران است. وقتی قاعده تولید بر مبنای مصرف داخلی باشد، تولید ایلی یا روستایی، مصرفی فراتر از آن جامعه نخواهد داشت. صنایع دستی ایل بختیاری نیز تابع این قاعده تولید و تنها بر اساس نیازهای درون سازمانی خانوار، مال، طایفه یا کلا ن طایفه است. وریس، چوغا، چادر، خورجین، کیور (نمکدان پارچه ای) و همه بافت منسوجات بختیاری بر اساس نیازهای روزمره ایل ساخته می شود و به همین دلیل است که در خارج از قاعده مصرف ایل، بازار عرضه دیگری ندارد.

شاید هدایت و ساماندهی صنایع بختیاری توسط سازمان های مرتبط با این صنایع بتواند شیوه و خط تولید تازه ای برای این هنر کاربردی بختیاری ها فراهم کند. تنها با این هدایت و سازماندهی است که می توان امیدوار بود این بخش از صنعت خانگی بختیاری ها تبدیل به صنعت درآمدزا، برای اقتصاد فقیر ایلی شود.

طوایف بختیاری: طوایف بختیاری به دو قسمت عمده تقسیم می شود: هفت لنگ و چهار لنگ. که هفت لنگ به چهار طایفه دورکی، دینارونی، بابادی و بختیاروند و چهار لنگ به ۵ طایفه بزرگ به نام های محمد صالح، موگویی، زلقی، گندل زو و ممیوند تقسیم می شوند.

نظری بر نگرش طایفه ای: قوم بختیاری از چندین طایفه تشکیل شده است که این طایفه ها هر کدام نسبت به طایفه دیگر، خود را برتر و بالا تر می دانند و همین برتر دیدن و بالا تر دانستن باعث خیلی از عقب ماندگی ها شده است.

ریشه این کار از سالیان دور سرچشمه گرفته و در تار و پود ایل رسوخ کرده و دیگر امکان دست برداشتن از آن خیلی کم است. زیرا بیشتر این بزرگی یا کوچکی از طرف بزرگان قوم بوده است و این کار به صورت یک عقده درآمده و نسل به نسل ادامه پیدا کرده تا به اینجا رسیده است. برای این که بدانیم قومیت چیست و تعصب طایفه گرایی چگونه است وقتی کارهایی نظیر انتخابات در ایل پیش می آید موضوعاتی مثل مدیریت، تخصص، تحصیلا ت آکادمیک، تجربه، دانش اجتماعی و… اصلا به کار نمی آید و فرد مورد نظر انتخاب نمی شود بلکه قومیت مطرح است و طایفه موری نمی خواهد از باور صاد و باورصاد نمی خواهد از شهنی عقب بیفتد. بلکه هر یک خود را طایفه ای برتر و نماینده طایفه خود را فردی بهتر می داند و همین مساله باعث می شود که گزینه های خوب و مردان کار وعمل و فرهنگ ایل در حاشیه قرار بگیرند و فردی که در هیچ موردی تخصص ندارد انتخاب شود از این رو داشتن تخصص و در نظر گرفتن تخصص در برگزیدن افراد لا زم و ضروری است ولی متاسفانه در قوم بختیاری این گونه نیست; هیچ به کوه و کوه به هیچ فروخته می شود و تنها چیزی که اهمیت دارد طایفه گرایی است. در صورتی که امروزه شهنی، باورصاد، زراسوند، بابادی و… اهمیتی ندارد و چه کسی بودن از ارزشی برخوردار نیست بلکه تخصص و اندازه توان مدیریت و چگونگی استفاده از راهبردهای مناسب برای پیشرفت مهم است، مدیریت بدون داشتن دانش مدیریت به درد نمی خورد و محکوم است ولی اگر مدیریت همراه با دانش باشد طایفه مطرح نیست و می توان اندکی به پیشرفت ایل و امروزی شدن آن امیدوار بود.

طبیعت و آیین، میراث فرهنگی ایران
چندین دهه از تاسیس سازمان میراث فرهنگی کشور گذشته است اما هنوز طرز تلقی این نهاد تاثیرگذار معطوف به میراث بنا و بقایای خشتی گذشتگان است. هر چند مسلم است که این بخش از میراث فرهنگی ما باید حفظ شود، اما وجوه دیگری از میراث فرهنگی در این چند دهه در معرض نابودی کامل قرار گرفته است. بی آن که حساسیت های حفظ و ثبت بنا در ارتباط با این بخش نیز اعمال شود آیین ها، آداب و سنن، موسیقی و زبان وجوهی از این میراث شفاهی و فرهنگ زنده و مانده از گذشته است که در روندتغییر جوامع در حال گذار در معرض نابودی قرار گرفته اند.

اگر چه ممکن است سرزمین چهار محال و بختیاری نسبت به دیگر مناطق ایران از میراث بنا و خشت، سهم کوچکی داشته باشد اما از غنی ترین فرهنگ های شفاهی و آیین ها و سنت های کهن به شمار می آید. هر چند غیر از چند بنای تاریخی همچون پل زمان خان، قلعه سردار اسعد، قلعه دزک، چندخانه قدیمی، مسجد و امامزاده که نسبت به سایر بناهای تاریخی ایران دیرینگی چندانی نیز ندارند، چیزی از میراث های بناهای خشتی در استان باقی نمانده اما فرهنگ ایل کوچنده بختیاری از مهمترین فرهنگ های بومی ایران است که در رابطه با طبیعت ویژه این استان به وحدت و یگانگی رسیده و در طول تاریخ همچنان حفظ شده است. حفظ و پاسداشت این بخش از میراث فرهنگی به زعم همه آنانی که دغدغه حفظ فرهنگ و میراث گذشته را دارند، حتی ضروری تر از پاسداشت بناهای تاریخی است.

ایل پرغرور بختیاری با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی که دارد تاکنون سهم بزرگی را در پاسداشت فرهنگ قومی بازی کرده است. داستان رشادت ها و دلا وری های این ایل در مقابل هجوم بیگانگان هیچ گاه از یاد مردم این سرزمین نخواهد رفت. داستان رشادت های دلا ورانی مانند سردار اسعد که در زمان خودش و چه بسا سالها بعد ورد زبان خاص و عام مدتها موضوع نوشته های روزنامه نگاران بود نشانه بارز از نقش بزرگ این ایل در تاریخ کشور دارد. همان طور که آمد خصوصیت بارزی که می توان در تمام طایفه های این ایل پیدا کرد احساس غروری است که وجود دارد و همین غرور در بسیاری از جاها از پیشرفت آنها جلوگیری کرده است. این نتیجه را هنگامی که با چند نفر از اعضای این ایل صحبت کنید به روشنی در می یابیم که کمی حس برتری جویی در میان تک تک افراد آن وجود دارد. ولی با همه این احوال نمی توان این خصوصیت را کاملا منفی دانست. زیرا که در بسیاری از موقعیت ها و با توجه به شرایطی که این ایل در آن زندگی می کنند و کلا شرایط زندگی این حس به کمک آنها آمده و در بسیاری از موارد باعث جلوگیری از فجایع بزرگ شده است. ولی اگر بخواهیم به خصوصیات مثبت و بارز این ایل هم اشاراتی را داشته باشیم باید به خصوصیت همیاری در آنها اشاره کنیم به طوری که می توان گفت این خصوصیت به فرهنگ همیاری تبدیل شده است. به عبارت بهتر به خاطر اینکه در تمام صحنه های زندگی بختیاری ها به ویژه در شکل کوچروی آن کمی وقت وجود دارد و همچنین حداکثر استفاده از زمان محدود بسیار اهمیت دارد و خطرات فراوان در چنین نوع زندگی چه در گرمسیر و چه در سردسیر اهمیت فراوانی دارد و بدون همیاری انجام به موقع کارها تقریبا غیرممکن است. در درو، کشت، خانه سازی، برپا کردن سیاه چادر، پشم چینی، احداث آغل، شیر دوشی و …. همه و همه همیاری نمودی ویژه دارد و بدون آن یا حتی حضور کم رنگ آن چرخ زندگی در ایل به درستی نخواهد چرخید یا بهتر بگویم اصلا نمی چرخد. در گذشته که پراکندگی ایل کمتر از امروز بوده است و تقریبا طوایف مرزهای مشخصی داشته و همه اقوام و خویشاوندان در یک سرزمین معین زندگی می کردند و در حفظ آن می کوشیدند سعی می شد که به محدوده دیگر طوایف تجاوز نشود، چون احتمال درگیری به ویژه در هنگام چرای گوسفندان یک طایفه در مراتع دیگر طوایف امکان داشت. بالطبع در چنین شرایطی همیاری هم گستردگی بیشتری نسبت به امروز داشته است ولی اینک همیاری ها بر اثر تحولا ت اجتماعی به خصوص تحولا ت سالهای اخیر و شدت گرفتن مهاجرت و بروز پراکندگی طوایف و تمایل بیش از حد به شهر نشینی روز به روز کمرنگ تر می شود.

با همه این تعاریف و اوصافی که درباره این ایل آمد در پایان باید گفت مادامی که در کشور قومها و ایلهای بزرگ مورد کم لطفی و بی توجهی مسوولا ن و مردم باشند و تا زمانی که به مسائل آنها و نقش بزرگی که در فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم بازی کرده اند بی توجه باشیم مشکلا ت این ایل و دیگر ایلهای سرافراز کشور در حاشیه قرار خواهند گرفت و گاهگاهی اسم آنها را در لا به لا ی روزنامه ها خواهیم دید یا عکس های آنها را با لباس های رنگارنگ و زیبا برای تزئیین مجلا ت مشاهده خواهیم کرد و بس.

منابع:
۱- قنبری، عدیوی. امثال و حکم بختیاری. صص ۴۴-۴۳
۲- از رنگ گل تا رنج خار. ص ۵۳۲.
۳- کویر اندیشه. ص ۱۷۸
۴- با استفاده از وبلا گ آقای قاسم آسترکی: com.dakhtiari
۵- با استفاده از مقاله آقای ظهراب مددی پژوهشگر فرهنگ و زبان بختیاری: htm.dakhtyari
۶- با استفاده از کتاب «با من به سرزمین بختیاری بیایید»
۷- با تشکر از آقای عزت الله کیانی یکی از اعضای ایل بزرگ بختیاری.

امتیاز دهید: post
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

1 نظر
  1. ayoub shahinfar می‌گوید

    از كليه مطالبي كه خواندم واقعأ لذت بردم
    بااينكه درچهارمحال وبختياري زندگي ميكنم ولي خيلي ازمطالب برام تازگي داشت.
    ازداشتن روستايي بنام ايستا دراين قرن وبااين خصوصيات هيج اطلاعي نداشتم.
    كلأ عالي بود.
    دست مريزاد

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.