آشنایی با عشایر استان ایلام

زندگی عشایر کوچ نشین همواره یکی از مهم ترین جاذبه های استان ایلام را تشکیل می دهد. عشایر استان ایلام دارای مسکن خاص، صنایع دستی و لباس های رنگارنگ و دیدنی خود هستند و به همین لحاظ برای بازدیدکنندگان جذابند.

به طور کلی عشایر ایران معیشت و آداب و رسوم خاص خود را دارند و در ایران یکی از جذاب ترین شیوه های زندگی اجتماعی به شمار می آید. استان ایلام به سبب شرایط آب و هوایی و کوهستانی بودن، محل ییلاق و قشلاق ایل ها و عشایر استان های اطراف است.

قسمت های شمالی و مرکزی استان ایلام در حوالی کبیرکوه محل کوچ عشایری است که در فصل گرما به ییلاق می روند و نواحی جنوبی استان مانند مهران و دهلران محل کوچ عشایری است که در فصل سرد به قشلاق می روند.

مسکن عشایر ایلام از مصالح طبیعی همان ناحیه تهیه می شود و مهم ترین آنها سیاه چادر، کولا، کپر و زمگه نام دارند. کولا یک مسکن روستایی است که مخصوص فصل تابستان بوده و از شاخ و برگ درختان تهیه می شود و مسکن خنکی است که برپا کردن آن زیاد طول نمی کشد. کپر محل زندگی دام های عشایر است و به ندرت افراد در آن ساکن می شوند و زمگه زیستگاه عشایری در فصل زمستان است.

محل زندگی عشایر و دام هایشان همیشه به گونه ای طراحی می شود که در زمستان و تابستان دمای هوا کنترل شود. مهم ترین ایل های استان عبارتند از: ایل ارکوازی، ایل ایوان، ایل کلهر، ایل ملکشاهی، ایل خزل، ایل شوهان، ایل کرد، ایل میشخاص، ایل علی شروان، ایل دوستان، ایل هند مینی، ایل ای هلیلان و زردلان و عشایر عرب.

ایل ارکوازی یکی از ایل های بزرگ استان ایلام است که در بخش چوار زندگی می کنند. زبان آنان کردی است و شیعه مذهب (اثنی عشری) هستند.

ایل ایوان از مهم ترین ایل های استان ایلام است و در ایوان غرب (شمال ایلام) زندگی می کنند. شغل آنان اغلب کشاورزی و دامداری است. اهالی این ایل کردزبان بوده و شیعه مذهب هستند و ییلاق آنان کوه های اطراف ایوان و قشلاق جلگه ایوان است.

ایل کلهر نیز که در کرمانشاه و گیلانغرب زندگی می کنند کردزبان هستند و مذهب شیعه دارند.

ایل ملکشاهی از بزرگ ترین ایل های استان است که اهالی آن در شهرستان مهران ساکن هستند. به زبان کردی صحبت می کنند و مذهب شیعه دارند. محل اصلی این ایل دهستان شوهان در جنوب ارکواز ملکشاهی است. ییلاق این ایل آبادی های شوهان و قشلاق نواحی مرزی مهران و دهلران است. ایل کردزبان خزل از ایل های معروف استان ایلام به شمار می آیند که محل زندگی آنان شهرستان شیروان چرداول است و خصوصیات عشیره ای در بین آنان به روشنی دیده می شود.

ایل شوهان که قلمرو اصلی آن دهستان شوهان واقع در جنوب بخش ارکواز ملکشاهی است، در ارتفاعات کبیرکوه ییلاق دارند و قشلاق آنان در نواحی مرزی مهران و دهلران است.

ایل کرد در بخش هایی از زرین آباد، آبدانان، حومه شهرستان دهلران و قسمت هایی از موسیان و مهران ساکن هستند.

ایل میشخاص از ایل های توابع شهرستان ایلام است که در فصل قشلاق از مسیر شاه نخجیر به محلی به نام دهل بان بین صالح آباد و گلان می روند و ییلاق آنها همان منطقه میشخاص است.

ایل علی شروان در دهستان علی شروان از توابع بخش بدره دره شهر ساکن هستند. برای قشلاق به دامنه کوه های مله روته و چمن گل می روند و ییلاق را در ارتفاعات کوه سیوان، باریک آب و خرگ آب می گذرانند.

مردم ایل دوستان در دهستان دوستان از بخش بدره شهرستان دره شهر ساکنند. قشلاق در اوایل آبان ماه به کوه سیاه پیر و کناره رود سیمره می روند و در ییلاق به ارتفاعات کبیرکوه کوچ می کنند. ایل هند مینی در دهستان هند مینی از بخش بدره دره شهر به سر می برند. قشلاق به کناره رود سیمره و دامنه کوه له لار و در ییلاق به ارتفاعات کبیرکوه کوچ می کنند.

عشایر عرب نیز در قسمت های گرمسیری جنوبی استان ایلام ساکن هستند، در موسیان و دهلران و مهران زندگی می کنند و از مهم ترین طایفه های عشایر عرب می توان به طایفه ملخطاوی (ملک خطایی) و صیفی اشاره کرد.

منبع: روزنامه شرق