چگونه ریههای سالم داشته باشیم
همه ما برای زنده ماندن به ریههای سالم احتیاج داریم؛ اما اغلب توجه خاصی به آنها نمیکنیم. با آموختن در مورد بیماریهای ریوی و نکات مهمی راجع به سالم نگه داشتن ریهها به آنها اندکی عشق ببخشید و سپس تغییر مثبتی را در خود ایجاد کنید تا ریههای شما بهترین عملکرد را داشته باشند.
اهمیت سلامت ریه
ریهها برای زنده ماندن انسان ضروری بوده و عضوحیاتی از بدن ما هستند و به عنوان بخشی از سیستم تنفسی، به بدن کمک میکنند تا بتوانیم به درستی نفس بکشیم. هوا حاوی اکسیژن و گازهای دیگر است وقتی هوا را تنفس میکنیم وارد ریههایمان میشود و اکسیژن وارد شده همراه با جریان خون به ریهها منتقل میشود و به سراسر بدن حمل میشود. هر سلولی اکسیژن گرفته و دی اکسید کربن را رها میکند، سپس خون دی اکسید کربن ناخواسته را به ریهها منتقل میکند و پس از آن در اکسید کربن از خون خارج شده و بازدم میشود؛ به این فرآیند تبادل گازی گفته میشود.
بهترین وضعیت ریهها
اغلب ما نقش مهم ریهها را (که در حفظ و تقویت سلامتی بدن نقش دارند) در نظر نمیگیریم و تا زمانی که دچار مشکلات تنفسی نشویم به وجود پر اهمیت آن توجهی نمیکنیم. اما حقیقت این است که ریههای ما نیز مانند سایر نقاط بدن نیازمند مراقبت و توجه ویژه روزانه هستند. ریهها مانند سایر اعضای بدن با حرکت و فعالیت رشد میکنند. از آنجایی که فعالیت روزانه و منظم به شما در استفاده کامل از ریهها کمک نمیکند باید با فعالیتهای شدیدتری ریهها را به چالش بکشید و با تجمع سموم در ریهها مقابله کنید که ناشی از آلایندههای محیطی، آلرژیها، گرد و غبار و دود سیگار است باید به ریههای خود کمک کنید تا خودشان را پاکسازی کنند.
استعمال دخانیات و مصرف محصولات دخانی از جمله سیگار و قلیان، تهدیدی جدی برای ریهها به شمار میآیند. این بیماری همراه با بیماریهای دیگری از جمله آمفیزن، برونشیت، بیماریهای قلبی و سرطان ریه بر سلامتی ریه تاثیر میگذارند.
اگر سیگار میکشید ترک آن بهترین راه برای حفظ و سالم نگه داشتن ریهها میباشد و اگر تصمیم جدی به ترک آن دارید نکات زیر را فراموش نکنید:
- دلایل و انگیزه خود را برای ترک مواد دخانی بدانید.
- این را فراموش نکنید که هرگز برای نجات ریههایتان دیر نیست.
- از تجربیات گذشته خود استفاده کنید و بیشتر سعی بر ترک آن داشته باشید.
- از دوستان و اعضای خانواده خود و یا پزشکان و گروههای دیگر پشتیبانی و راهنمایی دریافت کنید.
- از داروهای تایید شده FDA مصرف کنید و طبق دستورالعمل از آنها استفاده کنید.
- ترک سیگار برای در امان ماندن ریهها و سالم نگه داشتن ریهها فرآیندی دشوار است اما رسیدن به موفقیت ممکن است بنابراین هیچگاه امید جهان را ازدست ندهید.
- آماده سازی پیش از موعود میتواند به شما در جلوگیری از دلسردی و مشکلات احتمالی کمک کند، خود را برای مواجهه با سختترین اتفاقات زندگی و دشواریهایی بزرگ در تنفس آماده کنید اما دلسرد نشوید که این موارد در جریان کسب سلامتی باید طی شوند.
به گفته دکتر واکسمن حدود یکسال پس از ترک، التهابی که باعث آسیب بافتی میشود، فروکش میکند و در چند سال آینده عملکرد ریه به حالت طبیعی خود باز میگردد.
عملکرد ریهها با افزایش سن کاهش مییابد، اما با این حال باز میتوان عملکرد آنها را در حد مطلوب حفظ کرد.
یک مرد با متوسط سن ۸۰سال، در طول زندگیاش بیش از ۶۷۲میلیون بار نفس میکشد. اما مسلما تعداد تنفس او در دهه ۶۰ و ۷۰ در مقایسه با دوران جوانیاش متفاوت خواهد بود.
نیروی تنفسی و قدرت نفس کشیدنتان تا ۲۵ سالگی پیشرفت میکند و این عملکرد رو به رشد تا ۱۰ سال پایدار میماند اما بعد از آن به تدریج کاهش مییابد.
هر چه سن بیشتر شود مجاری هوایی رگها نیز سفتتر و کیسههای هوایی گستردهتر میشوند و این باعث سختتر شدن گردش خون در بدن میشود و برای فعالیتهایی مانند پیاده روی یا بالارفتن از پلهها سریعاً احساس خستگی میکنیم و در انجام ورزشهای شدید دچار مشکل خواهیم شد.
موارد دیگری هم هستند که بر عملکرد ریه تاثیر گذارند به عنوان مثال: با افزایش سن استخوانها نازکتر شده و باعث تغییر در وضعیت خواهد شد که در نتیجه باعث کوچکتر شدن قفسه سینه میشود و کوچک شدن آن هم باعث سخت شدن فرایند تنفس شده زیرا حجم هوای ریهها کاهش یافته است.
چند نکته برای سالم نگه داشتن ریهها
این ۸ نکته را دنبال کنید تا بتوانید سلامت ریههای خود را بهبود بخشیده و این اندامهای حیاتی را برای زندگی در آینده سالم نگه دارید:
۱- تنفس دیافراگمی
به گفته کیس رابرتز از جمله کارهایی که میتوانید برای عملکرد صحیح ریهها انجام دهید استفاده از برخی تکنیکهای ساده تنفسی است. تکنیکهای ساده میتواند برای افرادی که مبتلا به مشکلات ریه همچون آسم، آمفیزم و برونشیت مزمن و همچنین افراد سالم به کار رود. تنفس دیافراگمی بر روی عضله دیافراگمی تمرکز دارد که اندامهای موجود در شکم را از ریهها جدا میکند. رابرت میگوید: تمرکز بر روی پایین آمدن دیافراگم هنگام نفس کشیدن باعث خواهد شد که استنشاق بسیار عمیقتر شود و این عمل تکنیکی است که خوانندگان حرفهای برای افزایش ظرفیت ریه خود از آن استفاده میکنند.
۲- تنفس ساده شکمی
تنفس شکمی، تنفس عمیق و موثر است که راه خود را تا پایین و به سمت شکم پیش میبرد و شکم به سمت جلو، به طرف پهلوها و حتی به سمت ستون مهرهها منبسط میشود. حرکتهای ناشی از تنفس را میتوان از پایین تا حدود لگن و از بالا در قسمت نوک ریهها حس کرد. تنفس شکمی، تاثیری آرامش بخش دارد و ما علی رغم تعداد کمتر دم و بازدم، احساس بهتری خواهیم داشت. بدن در این حالت با هر نفس، اکسیژن بیشتری را جذب و مواد زاید بیشتری را دفع میکند.
۳- شمارش تنفس
شما میتوانید با افزایش طول مدت استنشاق و بازدمها، ظرفیت ریه خود را افزایش دهید. با شمارش مدت زمانی طول کشیدن نفس طبیعی شروع کنید. اگر برای استنشاق تعداد ۵ عدد طول بکشد، باید برای بازدم هم تعداد ۵ عدد را در نظر بگیرید. زیرا آنها باید به صورت یکسان و مساوی باشند. هنگامی که شمارش تنفس متوسط خود را پیدا کردید، یک بار دیگر به هر دم و بازدم اضافه کنید تا بتوانید به راحتی زمان طولانیتری را برای پر و خالی کردن، ریههای خود پیدا کنید. نکته مهم این است که باید هر فشار و ناراحتی را از خود دور کنید و این فرایند باید کمکم و آسان صورت بگیرد.
۴- تماشای وضعیت خود
ریهها ساختار نرمی دارند و در جایی سالم عمل میکنند که شما آنجا را برای آنها مهیا کرده باشید. شما میتوانید گاهی اوقات سرپا بایستید تا فضای بیشتری برای تنفس شما ایجاد شود. رابرت میگوید یکی دیگر از روشهایی که ریهها را به حالت انبساط در میآورد این است که مدتی روی یک صندلی پایدار استراحت کنید زیرا با انجام این عمل سینه به طرف بالا میآید و میتوان نفسهای عمیقتری کشید؛ با این وضعیت سالم نگه داشتن ریهها را تضمین میکنید.
۵- هیدراته ماندن
دریافت آب کافی برای ریهها همانند دیگر جاهای بدن بسیار حائز اهمیت است و شما میتوانید با خوردن مایعات در طول روز به راحتی ریههایتان را هیدراته کنید و نیاز ریههای خود را به آب تامین کنید، زیرا این کار از نازک شدن مخاط ریهها جلوگیری میکند. فعالیت بدنی منظم و نسبتاً شدید برای ریههایتان بسیار عالی است وقتی که شما فعالیت روزانه خود را افزایش میدهید همزمان با یک تیر۳ نشان میزنید زیرا با این کار ریههایی سالمتر، قلبی سالمتر و در نهایت روحیه بهتری خواهید داشت.
۶- خندیدن
شاید باورتان نشود، اماخندیدن یک تمرین فوق العاده برای عضلات شکمی و افزایش ظرفیت ریه است. با خندیدن شما اجازه میدهید هوای تازه وارد مناطق بیشتری از ریه شود. وارد شدن این هوا، ریهها را کاملا پاک خواهد کرد.
۷- فعال ماندن
انجام فعالیت منظم روزانه همواره باعث سلامت قلب و ریه میشود و در روحیه فرد بسیار موثر است. حداقل ۲۰دقیقه حرکت مداوم و نسبتاً شدید روزانه مثل پیاده روی سریع یا دوچرخه سواری را در برنامه خود قرار دهید.
۸- فعالیت در باشگاه
رابرت میگوید: اگر دچار مشکلات ریوی هستید و نمیتوانید فعال باشید، حتماً به یک باشگاه تقویت تنفس بپیوندید. این مکانهای ورزشی، گروههای حمایتی برای مبتلایان به مشکلات ریوی و تنفسی هستند شما با دنبال کردن آن میتوانید روی تکنیکهای تنفسی کار کنید و از آنها برای سالم نگه داشتن ریهها و بهبود کیفیت زندگی خود کمک بگیرید. اگر ریههایتان از نظر عملکرد و سلامتی مشکلی نداشتند باز هم باید از آنها مراقبت کرده و برخی اصول ایمنی را جهت پیشگیری از این عارضه حیاتی رعایت کنید.
در اینجا چند استراتژی برای جلوگیری از مشکلات ریوی و عملکرد صحیح آن به شما پیشنهاد میکنیم:
میوه بیشتری بخورید: مطالعات نشان داده است که مصرف حداقل چهار عدد در روز از میوههای آنتی اکسیدانی مثل موز، سیب، گوجه فرنگی و … برای عملکرد بهتر ریه در حفظ عملکرد صحیح آن بسیار موثر است.
تمرینات اصلی بدنی انجام دهید: تمرین منظم با وزنه می تواند استحکام استخوانها را افزایش دهد و تمریناتی مانند پرس سینه و شانه باعث تقویت عضلات قفسه سینه، شانهها و پشت میشود و با حفظ وضعیت بدن، در تنفس و عملکرد ریهها به شما کمک میکند. ورزشهای هوازی به عملکرد ریه کمک نمیکنند؛ اما باعث بهبود ظرفیت آن میشوند. بنابراین با انجام حرکات مقاومتی ضربان قلب خود را بالا ببرید که تنفس سخت شود تا ظرفیت ریههایتان بهبود یابد.
واکسینه شوید: عفونتهای مکرر مثل ذاتالریه، آسیب شدیدی به ریهها وارد میکند و به مجاری هوایی نیز آسیب میرساند. پس علاوه بر دریافت واکسن آنفولانزای سالانه در مورد دریافت واکسنهای ذات الریه نیز با پزشک خود مشورت کنید و سالانه آنرادریافت کنید.
نکته سلامتی: ریهها بخش مهمی از عملکرد روزانه بدن هستند و سالم نگه داشتن ریهها برای سلامت کلی بدن نیاز است.
منابع:
lung health and disease