ملکه ملک‌زاده سکه شناس جهانی
شاید کسی خبر نداشته باشد و حتی به ذهنش هم نرسد که مؤسس موزه سکه بانک سپه یک زن بوده است. ملکه ملک‌زاده (بیانی) باستان شناس و سکه شناس ایرانی است که در حوزه کاری‌اش فعالیت‌های ماندگاری انجام داد. او سال ۱۲۸۹ در تهران و در خانواده‌ای مشهور به دنیا آمد. پدرش دکتر «مهدی ملک زاده» یکی از پایه‌گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده کتاب تاریخ مشروطیت ایران بود و پدربزرگش «ملک المتکلمین» از افراد مشهور دوره قاجار و از مشروطه‌خواهان معروف. ملکه در تهران دیپلم گرفت و پس از آن در سال ۱۳۱۳ به پاریس رفت تا نقاشی بخواند اما همزمان در رشته باستان شناسی در دانشکده لوور دانشگاه سوربن تحصیل کرد و توانست مدرک فوق لیسانسش را از این دانشگاه بگیرد. در واقع رشته دوم روند زندگی و کار او را مشخص کرد. در دانشگاه سوربن رشته سکه شناسی هم خواند و در این رشته هم متخصص شد. پس از اتمام این دوره‌ها به ایران بازگشت و با توجه به تحصیلات و تخصصش رئیس بخش «سکه‌ها، مهرها و الواح موزه ملی ایران» شد و در واقع این بخش را به شکل علمی راه‌اندازی کرد. او در خواندن خطوط باستان تبحر زیادی داشت. ملک‌زاده سال ۱۳۴۴ هم موزه سکه بانک سپه را راه‌اندازی کرد و ریاست آن را برعهده گرفت و پس از آن در سال ۱۳۴۷ به دانشگاه تهران رفت و تا زمان بازنشستگی یعنی سال ۱۳۵۷ در گروه باستان شناسی و تاریخ هنر این دانشگاه، «سکه شناسی» و «مهرشناسی» را آموزش داد. در واقع او پایه‌گذار تدریس علمی این شاخه از مطالعات باستان شناسی در ایران شناخته می‌شود. او در انجمن بین‌المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس بود و در یونسکو (شعبه ایران) هم عضو بود. در تمام این سال‌ها رشته اولش یعنی نقاشی را هم رها نکرد و در نقاشی و نگارگری ایرانی (مینیاتور) که در آنها مهارت داشت، تابلوهای گرانبهایی از خود بر جای گذاشت. حدود ۵۰ مقاله به زبان‌های فارسی و فرانسه درباره سکه‌ها و مهرهای دوران باستان و سکه‌های دوره اسلامی ایران نوشت که در مجلات معتبر داخلی و خارجی چاپ شد. کتاب‌هایی چون سیمای شاهان و نام آوران ایران باستان، پایتخت‌های قدیم ایران، هنر ساسانی و تاریخ سکه از قدیمی ترین ازمنه تا دوره اشکانیان، تاریخ سکه، دوره پارتی، سیمای بزرگان ایران، سکه‌های ایران در دوران هخامنشی و تاریخ مهر در ایران هم از او به یادگار مانده است. ملکه ملک‌زاده دوازدهم خردادماه سال ۱۳۷۸ از دنیا رفت.
مقاله‌ها و کتاب‌ها
از ملک‌زاده در حدود پنجاه مقاله به زبان‌های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که عمدتاً دربارهٔ سکه‌ها و مهرهای دوران باستان و سکه‌های دوره اسلامی ایران هستند. از جمله کتاب‌های او می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
– سیمای شاهان و نام آوران ایران باستان، تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، ۱۳۴۹؛
– پایتخت‌های قدیم ایران. انتشارات انجمن آثار ملی ایران، ۱۳۴۹؛
– هنر ساسانی، به زبان فرانسه، تهران: جشن شاهنشاهی ایران، ۱۳۵۰؛
– تاریخ سکه از قدیم‌ترین ازمنه تا دوره اشکانیان. جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۵؛
– تاریخ سکه، دوره پارتی. جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۷؛
– سیمای بزرگان ایران، با همکاری دکتر خانبابا بیانی. انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸؛
– سکه‌های ایران در دوران هخامنشی. انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸؛
– تاریخ مهر در ایران. انتشارات یزدان، ۱۳۶۴.
فعالیت‌ها و افتخارات
– تأسیس موزه سکهٔ بانک سپه؛
– تأسیس نمایشگاه تاریخی و هنری ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا؛
– برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان (ایتالیا)؛
– قرار گرفتن در فهرست مشاهیرعلم و فرهنگ جهان؛
– قرار گرفتن در فهرست بانوان مشهور جهان از جهت علمی، فرهنگی و هنری (در کتابی که توسط دانشگاه کمبریج انگلستان تدوین گردیده است)؛
– عضویت در انجمن بین‌المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس بود؛
– قرار گرفتن در ردیف مشهورترین نقاشان معاصر ایران (سبک وی”امپرسیونیست”بود ولی در سبکهای کلاسیک و مینیاتور نیز کار کرده‌است)؛
– عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دور تأسیس این مؤسسهٔ علمی-فرهنگی در ایران.