علائم سندرم اورمیک چیست؟
کلیههای بدن مواد زائد و مایعات اضافی را از خون فیلتر میکنند و بدن از طریق ادرار از شر آنها خلاص میشود. اگر کلیههای شما خوب کار نکنند، این موارد میتوانند در خون شما باقی بمانند که به این حالت اورمیا یا سندرم اورمیک گفته میشود. این ممکن است به دلیل یک مشکل سلامتی طولانی مدت مانند دیابت یا فشار خون بالا یا به دلیل آسیب دیدگی شدید باشد که به کلیههای شما آسیب میرساند.
علائم سندرم اورمیک
با تجمع مواد زائد و مایعات در خون ممکن است:
- احساس حالت تهوع کنید
- احساس خارش کنید
- اشتهای خود را از دست بدهید
- بیشتر از حد معمول احساس خستگی کنید
- لاغر شوید
- در تمرکز مشکل داشته باشید
- احساس درد، بیحسی یا گرفتگی در پاها داشته باشید (ناشی از آسیب به اعصاب)
در صورت عدم درمان اورمی میتواند مشکلات دیگری ایجاد کند مانند:
- فشار خون بالا
- کم خونی (هنگامی که به اندازه کافی گلبول قرمز ندارید)
- بیماری قلبی
- ضربه مغزی
همه انواع سندرم اورمیک -بدون توجه به علت- به رگهای خونی آسیب میرسانند. این آسیب باعث تجزیه سلولهای قرمز خون (کم خونی)، تشکیل لختههای خونی در رگهای خونی و آسیب کلیه میشود. علائم و نشانههای این تغییرات عبارتند از:
- رنگ پریدگی، از جمله از دست دادن رنگ صورتی در گونهها و داخل پلکهای پایین
- خستگی مفرط
- تنگی نفس
- کبودی بدون دلیل
- خونریزی غیرمعمول، مانند خونریزی از بینی و دهان
- کاهش ادرار یا خون در ادرار
- تورم (ورم) پاها یا مچ پا
- گیجی، تشنج یا سکته مغزی
- فشار خون بالا
تشخیص سندرم اورمیک
اگر پزشک فکر کند که به اورمی مبتلا هستید ممکن است توصیه کند که به یک متخصص کلیه، به نام متخصص نفرولوژی، مراجعه کنید. آنها میتوانند چند آزمایش انجام دهند تا ببینند کلیههای شما چطور کار میکنند:
آزمایش خون: این آزمایش برخی از موارد را در خون شما اندازه گیری میکنند، از جمله یک ماده شیمیایی به نام کراتینین و یک ماده زائد به نام اوره. براساس مقدار کراتینین موجود پزشک میتواند از فرمولی برای تعیین میزان فیلتراسیون گلومرولی تخمین زده شده (eGFR) استفاده کند. نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) یک معیار اندازه گیری برای مشخص کردن میزان خون در حال عبور از کلیهها در هر دقیقه است و با توجه به بالا و یا پایین بودن آن میتوان به میزان سلامت کلیههای هر شخص پی برد. این گزینه نشان میدهد که کلیههای شما در هر دقیقه چه مقدار خون را تمیز میکنند. هرچه این عدد کمتر باشد کلیههای شما آسیب بیشتری میبینند.
آزمایش ادرار: پزشک نمونهای از ادرار را میگیرد تا بدنبال چیزهایی مانند سلولهای خونی یا پروتئینها برود که اگر کلیهها به خوبی کار کنند این مواد نباید در آنجا باشند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما یا فرزندتان دچار اسهال خونی یا اسهال چند روزه شدید و علائم زیر را داشتید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش دفع ادرار
- تورم
- کبودیهای بدون دلیل
- خونریزی غیرمعمول
- خستگی مفرط
- اگر شما یا فرزندتان به مدت ۱۲ ساعت یا بیشتر ادرار نکردید، به اورژانس مراجعه کنید.
شایعترین علت سندرم اورمیک -به ویژه در کودکان زیر ۵ سال- عفونت به دلیل وجود خاصی از باکتریها به نام E. coli است. E. coli به گروهی از باکتریها گفته میشود که به طور معمول در روده انسانها و حیوانات سالم یافت میشوند. بیشتر از صدها نوع E. coli طبیعی و بیضرر وجود دارند، اما برخی از گونههای E. coli باعث اسهال میشوند.
برخی از باکتریهای E.coli که باعث اسهال میشوند سمی به نام سم Shiga تولید میکنند. این گونههای E. coli تولید کننده سموم Shiga یا STEC نامیده میشوند. هنگامی که به یک گونه STEC آلوده میشوید، سم Shiga میتواند به جریان خون شما وارد شود و به عروق خونی آسیب برساند که ممکن است منجر به HUS شود. اما بیشتر افرادی که به E. coli آلوده هستند، حتی گونههای خطرناکتر به HUS مبتلا نمیشوند.
سایر دلایل HUS سندرم اورمیک میتواند شامل موارد زیر باشد:
- سایر عفونتها مانند عفونت با باکتریهای پنوموکوک، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا آنفلوانزا
- استفاده از داروهای خاص، به ویژه برخی از داروهای مورد استفاده در درمان سرطان و برخی از داروهای مورد استفاده برای سرکوب سیستم ایمنی گیرندگان پیوند اعضا
- بندرت HUS ممکن است به عنوان عارضهای از بارداری یا شرایط سلامتی مانند بیماری خودایمنی یا سرطان رخ دهد.
آسیب پذیر بودن نسبت به یک نوع بسیار نادر از سندروم همولیتیک اورمیک به نام HUS بیقاعده میتواند از راه ژنتیک به فرزندان منتقل شود. البته افرادی که ژن جهش یافته عامل HUS بیقاعده را به ارث برده باشند ضرورتاً به این بیماری مبتلا نمیشوند. ژنهای جهش یافته ممکن است بعد از یک عفونت قابل توجهی در سیستم تنفسی فوقانی یا ناحیه شکم فعال شوند.
عوامل خطر سندرم اورمیک
اکثر موارد HUS در اثر عفونت با برخی از گونههای باکتری E. coli ایجاد میشود. قرار گرفتن در معرض E. coli هنگامی رخ میدهد که:
- گوشت آلوده یا محصولات آلوده بخورید
- در استخرها یا دریاچههای آلوده شنا کنید
- در خانواده یا مراکز نگهداری از کودکان با یک فرد آلوده ارتباط نزدیک داشته باشید.
خطر ابتلا به HUS بیشتر برای موارد زیر است:
- کودکان ۵ سال یا کمتر
- بزرگسالان ۶۵ سال به بالا
- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیفی
- افراد دارای تغییرات ژنتیکی خاص (که آنها را مستعد ابتلا به HUS میکند)
عوارض سندرم اورمیک
HUS میتواند باعث ایجاد عوارض تهدید کننده زندگی شود از جمله:
- نارسایی کلیه که میتواند ناگهانی (حاد) باشد یا با گذشت زمان ایجاد شود (مزمن)
- فشار خون بالا
- سکته مغزی یا تشنج
- کما
- مشکلات لخته شدن که میتواند منجر به خونریزی شود
- مشکلات قلبی
- مشکلات دستگاه گوارش مانند مشکلات روده، کیسه صفرا یا لوزالمعده
راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری HUS سندروم همولیتیک اورمیک
گوشت یا تولیدات آلوده به باکتری ای کولی ضرورتاً ظاهر، مزه یا بوی بدی در خود ندارند که نشانگر وجود این عامل بیماری زا باشد. برای مقابله با این باکتری و دیگر بیماریهای ناشی از مواد خوراکی آلوده باید موارد زیر را رعایت کنید:
- از مصرف شیر و آب میوههای پاستوریزه نشده خودداری کنید.
- قبل از خوردن غذا و پس از رفتن به دستشویی و تعویض پوشاک نوزاد حتما دستهای خود را به خوبی بشویید.
- وسایل آشپزخانه و سطوحی که غذا با آنها تماس دارد را به طور مرتب تمیز کنید.
- گوشت را با دمای مناسب بپزید.
- گوشت را ابتدا از حالت یخ زده خارج کرده و سپس بپزید.
- غذاهای خام را از غذاهای آماده سرو جدا کنید. گوشت پخته شده را روی بشقابهایی نگذارید که قبلاً گوشت خام در آنها قرار داشته است.
- گوشت خام را در طبقات پایین یخچال نگه دارید تا خطر ریختن خون روی مواد غذایی دیگر کاهش پیدا کند.
- از رفتن به استخرهای شنای کثیف خودداری کنید. در صورتی که به اسهال مبتلا هستید به هیچ عنوان شنا نکنید.
منبع: uremic syndrome