هدف از برگزاری جشن شب یلدا

ایران یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است. معمولاً کشوری‌ست که قرن‌ها تاریخ در کارنامه خود دارد و دارای جشن‌های سالانه و مراسم و آداب و رسوم زیادی است. جشن شب یلدا یکی از آنهاست. قرن‌هاست که ایرانیان طولانی‌ترین شب سال را جشن می‌گیرند و در ۲۱ دسامبر مصادف با سی آذر هر سال منتظر طلوع دوباره خورشید هستند و سحر اولین روز زمستان را جشن می‌گیرند و از روزهای طولانی‌تر و حضور نور استقبال می‌کنند. شب یلدا که به آن شب چله نیز می‌گویند یکی از باستانی‌ترین جشنواره‌های ایرانی است که سالانه توسط ایرانیان در سراسر جهان برگزار می‌شود. یلدا یک جشن انقلاب زمستانی است. آخرین شب پاییز و طولانی‌ترین شب سال است. یلدا به معنای تولد است و به تولد میترا اشاره دارد؛ الهه و اسطوره نور. از آنجا که روزها طولانی‌تر و شب‌ها در زمستان کوتاه می‌شوند، ایرانیان آخرین شب پاییز را به عنوان تجدید خورشید و پیروزی نور بر تاریکی جشن می‌گیرند. در شب یلدا مردم به طور دسته جمعی از دوستان یا اقوام دور هم جمع می‌شوند و در خانه پدربزرگ و مادربزرگ یا افراد مسن می‌روند تا طولانی‌ترین شب سال را با خوردن آجیل و میوه، خواندن شعرهای حافظ، آرزوهای خوب و خوشحالی و گفتگو سپری کنند. در واقع همه با هم با خنده یک خوشامدگویی گرم به زمستان می‌کنند و یک خداحافظی عالی از پاییز.

شب چله (شب چهل) نام دیگر شب یلدا در ایران است. این نام‌گذاری به این خاطر است که این شب اولین روز از یک دوره چهل روزه در زمستان است. از نظر تقویم سنتی فارسی، این یک بازه زمانی است که از اول دی آغاز می‌شود و در ۱۰ بهمن پایان می‌یابد. قرار است چهار روز آخر این چله سردترین روزهای زمستان باشد.

غذا خوردن قسمت خوشمزه شب یلدا است. ایرانی‌ها در این شب خاص آجیل، هندوانه و انار می‌خورند و آخرین میوه‌های باقی مانده از تابستان را با هم تقسیم می‌کنند. میوه‌های شب یلدا نیز دارای اهمیت نمادین است. برخی بر این باورند که هندوانه نماد خورشید با شکل کروی است در حالی که برخی دیگر معتقدند که خوردن هندوانه باعث ابتلا به بیماری‌های زمستانی می‌شود. انار همچنین نمادی از تولد است و دانه‌های قرمز روشن آن نمادی از درخشش زندگی است.

خواندن شعرهایی از دیوان حافظ (فال حافظ) یکی از رسوم سرگرم کننده شب یلدا است. هر یک از اعضای خانواده یا گروهی از دوستان آرزو می کنند – در حالی که آن را به صورت مخفی نگه می‌دارند – و به طور تصادفی کتاب را باز می‌کنند. سپس بزرگترین فرد خانواده یا دوستان، شعر انتخاب شده را با صدای بلند می‌خواند. از آنجا که اعتقاد بر این است شعر، تعبیر آرزو و روش تحقق آن است تفسیر شعر و حدس زدن خواسته‌های دیگران سرگرم کننده است. به این ترتیب آخرین و طولانی‌ترین شب پاییز با خوشحالی به پایان می‌رسد و اولین روز بزرگ زمستان آغاز می‌شود.

شب یلدا و سنت‌های آن چنان سرگرم کننده و جالب است که در سال ۲۰۰۸ رسماً به فهرست گنجینه‌های ملی ایران اضافه شد. همچنین شب یلدا در کشورهایی مانند افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و برخی از قسمت‌های قفقاز جشن گرفته می‌شود.

آداب و رسوم شب یلدا در ایران

در بیشتر مناطق ایران، خانواده، اقوام و دوستان دور هم جمع می‌شوند و تا دیر وقت بیدار می‌مانند و از شب لذت می‌برند. به مردم توصیه می‌شد که این کار را حتما انجام دهند زیرا اعتقاد بر این بود که قدرت‌های شیطانی در آن زمان در اوج هستند و به این ترتیب از آنها در برابر شر و بدبختی محافظت می‌شود.

در بیشتر این مجالس، خانواده و نزدیکان به دیدار مادربزرگ و مادربزرگ می‌روند و شب را با آنها می‌گذرانند. به همین مناسبت انواع میوه‌ها، شیرینی‌ها و مغزها در کنار چای و شربت سرو می‌شود. مهمانان از یک شام خوب لذت می‌برند و پس از آن بزرگان با گفتن قصه‌ها و حکایات از دیگران پذیرایی می‌کنند. شاهنامه خوانی و پیشگویی توسط دیوان حافظ از دیگر تفریحات مورد علاقه و رایج این سنت باستانی ایرانی است.

غذاها و نوشیدنی‌ها قسمت اصلی این رسم باستان ایرانی

در میان تمام خوراکی‌ها موارد زیر در شب یلدا رایج است:

میوه‌ها: هندوانه، انار، سیب قرمز، گلابی، خرمالو و چغندر پخته شده.
سه مورد اول مهمترین موارد هستند. در دوره پیش از اسلام زمانی که میترائیسم توسط ایرانیان رواج داشت رنگ قرمز به دلیل تداعی رنگ طلوع، نمادی از خورشید بود. بنابراین، می‌تواند رنگ این میوه‌ها باشد که آنها را به اجزای اصلی این سنت تبدیل می‌کند. همچنین اعتقاد بر این است که خوردن هندوانه در یلدا افراد را از گرمای زیاد یا هرگونه بیماری ناشی از هوای گرم تابستان محافظت می‌کند.

آجیل: ترکیبی از آجیل‌ها که معمولاً شامل پسته، بادام، فندق، کشمش، زردآلو خشک یا سایر میوه‌ها، انجیر و دانه‌های بو داده هندوانه و کدو تنبل است. آجیل‌ها را می‌توان بو داده یا خام مخلوط کرد.

نوشیدنی‌ها: معمولاً چای و انواع شربت‌ها و اگر برف وجود داشته باشد مخلوطی از برف و عصاره انگور می‌تواند یک تجربه غذایی تازه و به یاد ماندنی را برای شما در شب یلدا در ایران رقم بزند.

وعده اصلی غذایی برای شام: برنج و ماهی در صورت امکان در غیر این صورت، یکی از غذاهای محلی بستگی به هر شهر یا منطقه است.

منبع: night iranian celebration

مطالب مرتبط:
رسوم شب یلدا برای عروس و دامادها

نگاهی به تاریخچه طولانی‌ترین شب سال