محاسن و معایب بازی های رایانه ای برای کودکان

رایانه ها که امروز تقریباً در بیش تر شئون زندگی انسان ها راه یافته اند، هم چون دیگر ساخته های دست بشر، دو روی سکه دارند که یک سوی آن بهره گیری درست و مفید برای سرعت بخشی دقت در کارها و کمک به پیش رفت امور است و روی دیگر آن استفاده های نادرست و نابه جاست که گاه، آسیب های فراوان را در پی دارد.

در دنیای رایانه، آن چه بیشتر نوجوانان را شیفته خود می کند همان چیزی است که به آن « بازی های رایانه ای » می گویند.

محاسن بازی ها ی رایانه ای
– بازی‌ های رایانه‌ای، خلاقیت کودکان را شکوفا‌ می‌‌کند و به نیازهای آنها برای تجربه کردن هیجان، پاسخ فوری‌ می‌‌دهد.

– این بازی‌ ها مهارت‌های حرکتی انگشتان دست کودکان و نوجوانان را بالا‌ می‌‌برد چون مجبورند مرتب با کیبورد و دکمه کار کنند و گاهی این کار کردن بسیار ظریف و دقیق است.

– بچه‌هایی که با رایانه کار‌ می‌‌کنند، عکس‌العمل‌های سریعتری نسبت به دیگر همسالان خود دارند.

– فرآیند یادگیری را آسان و توجه نوجوانان را جلب می کند.

– با رایانه فراگیر، هرچندبار که بخواهد، می تواند موضوعی را ببیند، بخواند و مرور کند.

– برنامه های بسیار متنوعی ساخته شده که به نوجوان امکان می دهد تصاویر یا داستان هایی را خلق کند و یا این که امکاناتی را ارائه می دهند که نوجوانان را با تاریخ، جغرافیا و … علاقمند می کنند.

– برخی از برنامه های آموزشی، به نوجوانان کمک می کند تا بسیاری از مهارت ها زندگی را با خود تمرین کند.

– بیش تر برنامه های رایانه ای در وقت هزینه، صرفه جویی های بسیاری به همراه دارند.

– به نظر برخی از پزشکان، بازی های رایانه ای به نوجوانان می آموزد که زودتر سلامت خود را بازیابند و به داروهای مسکن، کم تر نیاز پیدا می کنند.

– بازی های رایانه ای هم چنین به کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری هایی چون « فلج مغزی» یا « نارسایی در تشخیص واژه ها » کمک می کند.

– به عقیده یک دکتر روانشناس، بازی های رایانه ای، نوجوانان را وارد دنیایی می کند که کنترلش در دست آن هاست و به هنمین دلیل، آنان از این بازی ها لذت فراوانی می برند.

– ابزاری کمک آموزشی برای معلولان و پر کردن اوقات فراغت آنان است.

– یادگیری را آسان و توجه بچه ها را جلب می کند.

– کودک بدون کثیف کردن لباسها و اطراف می تواند به راحتی نقاشی بکشد و رنگها را عوض کند. مثلا اگر از رنگ سبز لباس نقاشی اش خوشش نیامد به رایانه می گوید رنگ قرمز کن، رنگ قرمز رضایت او را فراهم نکرد رنگ آبی و…

– مفاهیم و مبانی ریاضیات را با کمک شکلهای کودکانه به کودک آموزش می دهد.

– به عقیده بعضی از پزشکان، بازی های رایانه ای به کودکان کمک می کند که به داروهای مسکن کمتر احتیاج پیدا کنند.

معایب بازی های رایانه
الف) آسیب های جسمانی
ـ چشمان فرد به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه، به شدت تحت فشار نور قرار می گیرد و دچار عوارض منفی می شود؛

ـ مشاهده ها نشان می دهد که نوجوانان، چنان غرق بازی می شوند که توجه نمی کنند به دلیل درگیر شدن در ماجرای بازی، تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی، به خود فشار می آورند؛

ـ به دلیل این که نوجوان در یک وضعیت ثابت تا ساعت ها می نشیند، ستون فقرات و استخوان بندی اش دچار اشکال شده و فرد مبتلا به آرتروز می شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن، کتف ها و مچ دست، از دیگر عوارض کار ثابت و طولانی مدت با رایانه است؛

ـ هیجان همیشگی هنگام بازی، بر روی ارگانیسم فرد تأثیر گذاشته و پی آمد های منفی بر دستگاه گردش خون و گوارش می گذارد، همچنین این هیجان های دروغین، سلامت روانی کودک را به خطر می اندازد؛

ـ پوست فرد در معرض بمباران همیشگی پرتوهایی قرار می گیرد که از صفحه رایانه پخش می شود؛

ـ ایجاد تنوع و سرگیجه، به ویژه در کودکان و نوجوانانی که زمینه صرع دارند، از دیگر عوارض این بازی هاست؛

به نظر برخی از متخصصان اعصاب و روان، بازی های پرهیجان رایانه ای که طی آن صفحه نمایشگر رایانه، از فلاش ها و شعاع های خیره کننده نوری پوشیده می شود، سبب بروز هیجای های شدید عصبی در نوجوانی می شود که از نظر عصبی ضعیف هستند و برای ابتلا به صرع، آمادگی دارند.

ب) آسیب های روانی ـ تربیتی
۱. تقویت حس پرخاش گری
مهم ترین ویژگی بازی های رایانه ای، حالت جنگی بیش تر آن هاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی، با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد. استمرار بازی هایی، نوجوان را پرخاشگر و ستیزه جو می سازد و تلاش می کند خواست هایش را با زور و تهاجم به دست آورد.

۲. انزوا طلبی
نوجوانانی که همیشه با بازی های رایانه ای درگیرند، به انزوا و درون گرایی متمایل شده و در برقراری ارتباط اجتماعی پویا با دیگران ناتوان خواهند بود. این روحیه انزواطلبی باعث می شود که نوجوان از گروه هم سالان جدا شود که این خود زمینه ساز ناهنجاری های دیگر است.

۳. تنبل شدن ذهن
در این بازی ها، به دلیل این که بیش تر، کودک و نوجوان با ساخته ها و برنامه های دیگران رو به روست وکم تر قدرت دخالت و تصرف در آن ها را می یابد، حالت انفعال گرفته و اعتماد به نفس او در برابر ساخته ها و پیش رفت دیگران متزلزل می شود.

۴. پی آمد منفی در روابط خانوادگی
در دوره کنونی که زندگی ها به سوی ماشینی شدن پیش می رود، خودبه خود، روابط عاطفی رنگ باخته و در کنار هم بودرن خانواده کم تر شده است. در چنین وضعی، بسیاری ازمردم از وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی که باعث سردی روابط خانوادگی شده است، یاد می کنند؛ درحالی که جعبه جادویی دیگری با جاذبه سحرآمیزتری به نام رایانه، نیز به زندگی ماشینی ما وارد شده و دشواری ها را دوچندان کرده است.

۵. افت اخلاقی
اشاعه فرهنگ برهنگی و ترویج سکس، از آفت های دیگر بازی های رایانه ای است. برخی از برنامه های رایانه ای با بازی های ساده آغاز شده و به تصاویر مستهجن ختم می شوند؛ در برخی از این بازی ها، جایزه پیروزی، ظاهر شدن عکس های مستهجن بر روی صفحه رایانه شماست.

۶. افت تحصیلی
به دلیل جاذبه مسحور کننده این بازی ها، نوجوانان وقت بسیار ی را صرف آن می کنند و در واقع با مصرف انرژی عصبی و روانی خویش و با چشمان و ذهنی خسته به بستر می روند و گاه، صبح زودتر از وقت معمولی بیدار می شوند تا پیش از مدرسه نیز اندکی بازی کنند. بی تردید این علاقه سبب افت تحصیلی خواهد شد.

۷. زمینه ساز ازخود بیگانگی
دنیای مجازی ولی نزدیک به واقعیتی که در بازی های رایانه ای به تصویر کشیده می شود، آن قدر مسحور کننده وجذاب است که مخاطب کودک و نوجوان در معرض تأثیر تمام باورهایی قرار می گیرد که از سوی طراحان این بازی ها به او القا می شود.