چرا شب‌مانی کودکان برای والدین به یک کابوس تبدیل شده است؟
نویسنده: اِما کلارک
تاریخ: چهارشنبه ۲۳ آوریل ۲۰۲۵
شب‌مانی (یا همان مهمانی خواب دوستانه) سال‌ها یکی از خاطره‌انگیزترین بخش‌های دوران کودکی بود. از خوردن ذرت بوداده و ماسک صورت گرفته تا حرف زدن تا نیمه‌شب درباره عشق‌های نوجوانی و تغییرات بدنی دوران بلوغ – این تجربه‌ها بخشی جدانشدنی از بزرگ شدن در دهه‌های ۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی بودند.
شب‌مانی‌ها آن‌قدر با نوجوانی گره خورده بودند که در فرهنگ عامه هم به وفور دیده می‌شدند؛ از سریال کودکانه‌ی The Sleepover Club گرفته تا رمان Sleepovers نوشته‌ی ژاکلین ویلسون، عروسک‌های Betty Spaghetty با تم مهمانی خواب و البته شب‌مانی‌های معروف بلر والدورف در سریال Gossip Girl.
اما در سال‌های اخیر، این سنت قدیمی – که ریشه‌اش به دهه ۱۹۵۰ آمریکا برمی‌گردد – به‌تدریج در نظر بسیاری از والدین مورد تردید قرار گرفته است. دلیل اصلی؟ نگرانی درباره امنیت فرزندانشان.
در همین ماه، سریال جدید The Stolen Girl از شبکه دیزنی پلاس، داستان دختری را روایت می‌کند که پس از شب‌مانی در خانه‌ی یک دوست، ناپدید می‌شود. گرچه چنین اتفاقی بسیار نادر است، اما همین موضوع باعث شده بسیاری از والدین دوباره به خطرات احتمالی شب‌مانی‌ها فکر کنند.
در گفت‌وگویی با Yahoo UK، دو مشاور رسمی و متخصص در امور والدگری از انجمن مشاوره و روان‌درمانی بریتانیا (BACP)، خانم جنی وارویک و نیکولا ساندرز، به بررسی این موضوع پرداخته‌اند: خطرات احتمالی شب‌مانی، مزایای آن، و اینکه والدین چطور می‌توانند امنیت فرزندشان را تضمین کنند.
خطرات احتمالی شب‌مانی کدام‌اند؟
تفاوت در قوانین خانوادگی و سبک تربیتی
وارویک می‌گوید:
«فرزند شما وارد خانه‌ای می‌شود که شاید قوانین یا سبک تربیتی متفاوتی با خانه‌ی خودتان داشته باشد. ممکن است با محتوای نامناسب برای سنش مواجه شود یا در فعالیت‌هایی شرکت کند که شما هرگز در خانه مجاز نمی‌دانید.»
ساندرز هم اشاره می‌کند:
«وقتی مسئولیت فرزندتان را به خانواده‌ای دیگر می‌سپارید، دیگر کنترل کاملی ندارید. دیدن سبک‌های متفاوت زندگی برای کودک می‌تواند مفید باشد، اما در عین حال ممکن است باعث سردرگمی، نگرانی یا حتی ترس شود.»
برای مثال، ممکن است والدین میزبان نسبت به مسائل مهمی مثل مصرف الکل، سیگار، قلیان، استفاده از موبایل یا ساعت خواب سخت‌گیری کمتری داشته باشند.
فشار گروهی
وارویک هشدار می‌دهد:
«شاید والدین میزبان حضور چندانی در جمع نداشته باشند و نظارتی بر رفتار بچه‌ها نداشته باشند. این موضوع می‌تواند کودک را در معرض فشار هم‌سالان قرار دهد – مخصوصاً آخر شب که این رفتارها معمولاً شدت می‌گیرند.»
بازی‌هایی مثل “راست یا دروغ”، تشویق به امتحان‌کردن سیگار یا دسترسی آزاد به اینترنت و محتواهای نامناسب از جمله این موارد هستند. همچنین حضور خواهر یا برادر بزرگ‌تر در خانه ممکن است بر فضا و رفتار دیگران تأثیرگذار باشد.
اضطراب و دلتنگی
وارویک می‌گوید:
«ممکن است بچه‌ها دچار دلتنگی یا اضطراب شوند، مخصوصاً اگر اولین بارشان است که از خانه دور می‌مانند. اگرچه در ابتدا هیجان دارند، اما در حین مهمانی ممکن است احساس ناراحتی کنند یا بخواهند با شما تماس بگیرند.»
دسترسی به محتوای ناسالم در فضای مجازی
اگر شما در خانه قوانینی برای استفاده از موبایل یا اینترنت دارید، ممکن است در خانه‌ی دیگر این محدودیت‌ها رعایت نشود و کودک در معرض محتواهایی نامناسب قرار گیرد.
احتمال سوءاستفاده
در موارد نادر، خطر سوءاستفاده‌ی کودک از سوی دیگر کودکان، خواهر یا برادر بزرگ‌تر، یا حتی بزرگ‌سالان وجود دارد. آمار دقیقی از وقوع این اتفاق‌ها در شب‌مانی‌ها در دست نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که از هر ۲۰ کودک، یکی مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته و از هر ۱۴ کودک، یکی مورد سوءرفتار جسمی قرار گرفته است.
والدین چطور می‌توانند از فرزندشان محافظت کنند؟
آموزش مرزهای شخصی و حق «نه گفتن»
قوانینی مثل PANTS که توسط NSPCC ارائه شده‌اند، برای آموزش اصول ایمنی و حریم شخصی به کودکان بسیار مفیدند.
وارویک می‌گوید:
«پیش از شب‌مانی با فرزندتان درباره موضوعاتی مثل حریم بدنی، حق مخالفت و خروج از موقعیت‌های ناراحت‌کننده صحبت کنید. به او بگویید اگر حس خوبی نداشت، می‌تواند از موقعیت فاصله بگیرد یا ‘نه’ بگوید.»
ساندرز اضافه می‌کند:
«اعتمادبه‌نفس کودک برای ‘نه’ گفتن بسیار مهم است. اگر از قبل بداند که اجازه دارد برخی رفتارها را نپذیرد و می‌تواند آن را با والدینش در میان بگذارد، احساس امنیت بیشتری خواهد داشت.»
ارتباط باز و صادقانه
پیش از شب‌مانی و پس از آن با فرزندتان گفت‌وگو کنید. ساندرز می‌گوید:
«اگر ما به‌عنوان والد، گفت‌وگو را ببندیم، کودک دنبال منابع دیگری برای پاسخ خواهد گشت. پس بهتر است درباره موضوعاتی مثل الکل، فضای مجازی، رضایت و رفتارهای خطرناک، به‌زبان ساده و مناسب سن کودک صحبت کنیم.»
وارویک پیشنهاد می‌دهد به‌جای تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده، با فرزندتان یک علامت توافقی مشخص کنید، مثلاً یک ایموجی، تا مطمئن شوید حالش خوب است.
گفت‌وگو پس از شب‌مانی
اگر فرزندتان بعد از بازگشت از شب‌مانی ساکت یا غمگین به نظر می‌رسد، با لحن آرام و دوستانه گفت‌وگو را آغاز کنید:
مثلاً بپرسید:
- «چه چیزهایی در مهمانی برات جالب بود؟»
- «کدوم بخشش رو دوست نداشتی؟»
- «دوستات خوش گذروندن؟»
گاهی بچه‌ها دلیل ناراحتی‌شان را نمی‌دانند یا نمی‌توانند بیان کنند. پس به آن‌ها زمان بدهید و یادآوری کنید که هر وقت خواستند، می‌توانند با شما صحبت کنند.
شناخت والدین دیگر
وارویک توصیه می‌کند:
«پیش از شب‌مانی با والدین میزبان صحبت کنید تا درباره نگرش‌ها و ارزش‌های آن‌ها بیشتر بدانید.»
ساندرز نیز می‌گوید:
«اگر شما برای فرزندتان سخت‌گیری می‌کنید، طبیعی است که بخواهید درباره محیط خانه‌ی دیگران اطلاعات داشته باشید — این پرسش‌ها نشان‌دهنده‌ی دلسوزی هستند، نه بی‌اعتمادی.»
ممنوعیت‌های سخت‌گیرانه ایجاد نکنید
اگر فرزندتان با دوستی رفت‌وآمد می‌کند که به نظرتان مشکوک یا نادرست است، به‌جای اعمال ممنوعیت، گفت‌وگو کنید.
ساندرز می‌گوید:
«از همان کودکی، بچه‌ها به‌دنبال استقلال هستند. اگر چیزی را به‌طور کامل ممنوع کنید، ممکن است پنهانی انجامش دهند. بهتر است از آن‌ها بخواهید درباره دوستشان حرف بزنند. بپرسید چرا او را دوست دارند و چه ویژگی‌هایی برایشان جالب است.»
وارویک هم تأکید می‌کند که بهتر است این گفت‌وگوها دوطرفه باشند و کودک هم در آن‌ها نظر بدهد.
تجربه‌های شخصی‌تان را به آن‌ها منتقل نکنید
ساندرز می‌گوید:
«برخی والدین به‌دلیل تجربه‌های تلخ کودکی خودشان، تمایل کمتری به اجازه دادن شب‌مانی دارند. اگر این‌طور هستید، شاید بهتر باشد خودتان میزبان شب‌مانی باشید تا احساس کنترل بیشتری داشته باشید.»
فواید شب‌مانی برای بچه‌ها
گرچه نگرانی‌های والدین منطقی هستند، اما نباید فراموش کرد که شب‌مانی می‌تواند برای کودکان تجربه‌ای آموزنده، خوشایند و تقویت‌کننده اعتمادبه‌نفس باشد.
وارویک در پایان می‌گوید:
«تجربه‌های خارج از خانه به کودکان یاد می‌دهد که می‌توانند مستقل باشند. این مهارت‌ها بعدها در دانشگاه یا زندگی بزرگسالی به کارشان می‌آید. اگر از حالا در موقعیت‌هایی امن مسئولیت بگیرند، در آینده هم با اعتمادبه‌نفس بیشتری وارد جامعه می‌شوند — و این یعنی ما والدین، به‌درستی آن‌ها را برای زندگی آینده آماده کرده‌ایم.»
منبع: یاهو لایف