چرا رب خانگی کپک میزند
کپکها قارچهای میکروسکوپی هستند که در مواد گیاهی یا حیوانی زندگی میکنند. کپکها از هاگهای ریزی رشد میکنند که در هوا شناور هستند، وقتی بعضی از این هاگها روی تکهای از غذای مرطوب میافتند به کپک تبدیل میشوند. کپک غذایی با تولید مواد شیمیایی رشد میکند که باعث تجزیه و پوسیدگی غذا میشود. هزاران نوع کپک مختلف وجود دارد، یک کپک که روی لیمو رشد میکند و شبیه پودر سبز آبی است. کپکی که روی توت فرنگی رشد میکند به رنگ سفید مایل به خاکستری است. یک کپک معمولی که روی نان رشد میکند که در ابتدا به صورت پنبه سفید است و بعد از چند روز سیاه میشود. نقاط سیاه ریز اسپورهای آن هستند که میتوانند رشد کرده و کپک بیشتری تولید کنند. در این مطلب قصد داریم به بررسی علت کپک رب خانگی بپردازیم:
عمر کپکها
کپک نوعی قارچ است که در ساختارهای کرک گونه و چند سلولی شکل میگیرد. زمانی که کپک بر روی غذا رشد میکند، معمولا با چشم قابل رویت است و در اغلب موارد ظاهر غذا را نیز تغییر میدهد. غذا ممکن است نرم شده و رنگش تغییر کند درحالیکه خود کپک میتواند بافت کرکدار، پرزدار و یا نقطه نقطه داشته باشد. آنها هتروتروف هستند یعنی نمیتوانند غذای خودشان را درست کنند (برخلاف گیاهان). در عوض، آنها مولکولهای آلی پیچیده در محیط خود را به مولکولهای کوچکتری تبدیل میکنند که میتوانند آنها را جذب کنند تا انرژی و مواد مغذی مورد نیاز آنها را برآورده کنند. هتروتروفها برای برآوردن نیازهای غذایی خود به دیگران وابستهاند. هتروتروفها از موجودات زنده یا بقایای آنها استفاده میکنند تا ماده خام خود را تامین کنند. کپکها موجوداتی تک سلولی هستند و به صورت جداگانه میکروسکوپی هستند. وقتی آب و مواد مغذی مورد نیاز آنها در دسترس باشد (مانند غذاهای نیمه فسادپذیر) به تعداد زیادی رشد میکنند.
برخی از کپکها سمومی به نام مایکوتوکسین در مواد غذایی ایجاد و آزاد میکنند که با گذشت زمان میتواند شما را بیمار کند. به همین دلیل برخی از غذاهای کپک زده باید فوراً دور ریخته شوند (در حالت ایده آل، برای کمپوست). هنگامی که کپکها تقسیم میشوند دو سلول به هم متصل میشوند و هنگامی که بارها و بارها تقسیم میشوند یک زنجیره طولانی از سلولها را تشکیل میدهند که هیفا نامیده میشود. ساختار هیفها در انواع قارچهای مختلف، متفاوت است، نحوه تولید مثل قارچی به دو صورت جنسی و غیرجنسی میباشد که در انواع آنها، متفاوت است و برخی از آنها هر دو نوع تولید مثل را دارند. ترکیب سلولهای جنسی نر و ماده را تولید مثل جنسی گویند و تولیدمثل غیر جنسی از طریق اسپورهای غیر جنسی، قطعه قطعه شدن هیفها و جوانه زدن هیفها صورت میگیرد. هیفها میتوانند منشعب شوند و در مجموع یک ماتریس پیچیده به نام میسلیوم تشکیل دهند که اگر به اندازه کافی بزرگ باشد، با یک چشم غیرفعال دیده میشود. این همان رشد خزدار است که میتوانیم روی توت، مربا، آبغوره، رب گوجه فرنگی، پنیر و غیره ببینیم.
درصورت مشاهده کپک در رب خانگی چه باید کرد؟
بسیاری از کپکها میتوانند روی غذاها رشد کرده و آنها را خراب کنند. از جمله مواردی که به احتمال زیاد در خانههایمان با آن روبرو میشویم میتوان به پنیسیلیوم و مایکوتوکسین اشاره کنیم. برخی از مایکوتوکسینها میتوانند سبب ایجاد بیماریهای مزمن مانند سرطان، آسیب به اندامهای حیاتی مانند کبد، کلیه و مغز شوند و برخی دیگر از سموم قارچی میتوانند مسمومیتهای حاد با علایمی، چون اسهال، تهوع، تاری دید، لرز و .. را ایجاد کنند. در عین حال تمام کپکها مضر نیست و گروهی از آنها نیز میتوانند مفید باشند مانند دستهای از کپکها که در صنایع پنیرسازی، نانوایی یا تهیه آنتیبیوتیکها کاربرد دارند. در واقع همه کپکهای موجود در غذاها مایکوتوکسین تولید نمیکنند، یا آنها را در سطوح مضر تولید نمیکنند اما با توجه به خطراتی که برای سلامتی شما به وجود میآورند بهترین کار این است که در صورت مشاهده هرگونه کپک رویکرد بسیار محتاطانهای داشته باشید.
اگر رب گوجه فرنگی فاسد بخورید چه اتفاقی میافتد؟
گاستروآنتریت ویروسی عفونتی است که معمولا باعث اسهال آبکی، دردهای چنگهای شکم و استفراغ میشود. این بیماری معمولاً نتیجه مسمومیت غذایی است – مانند درد معده بعد از خوردن رب گوجه فرنگی. اگر آلرژی غذایی داشته باشید یا رب گوجهفرنگی آلوده باشد میتواند علائم ورم معده و روده ایجاد کند.
آیا پخت و پز باعث از بین رفتن کپک رب خانگی میشود؟
هنگامی که موادغذایی در معرض رطوبت و گرمای بیش از حد قرار میگیرد، دچار کپک زدگی میشود و حتی پختن آنها نیز نمیتواند سموم حاصل از آن را از بین ببرد. با این حال فقط گرما عامل رشد کپکها نیست و حتی در محیط خنکی مانند یخچال هم نمیتوان از شر کپکها در امان ماند. جوشاندن به هیچ عنوان روش مناسبی برای از بین بردن کپک مناسب نمیباشد. فقط روشی برای پیشگیری از کپک آبغوره و سرکه میباشد که باید قبل از کپک زدن آن را انجام دهید.
آیا یک گوجه فرنگی کپک زده بقیه مواد غذایی را خراب میکند؟
هنگامی که یک گوجه فرنگی کپک زده در ظرف درب بسته باشد مواد دیگری را خراب نمیکند ولی اگر در جوار مواد غذایی دیگری باشد موجب کپک زدگی سایر مواد غذایی میشود.
چه عواملی باعث کپک رب خانگی میشود؟
زدن کپک بر روی مواد غذایی یکی از مشکلاتی است که اغلب خانمهای خانهدار با آن مواجه هستند. یکی از مواد غذایی که همه ما به طور رایج با کپک زدگی آن مواجه میشویم رب گوجه فرنگی است که به دلایل مختلفی دچار کپک زدگی میشود:
ظرف رب نامناسب است
ظرف نگهداری رب باید متناسب با حجم رب گوجه فرنگی باشد و حتماً بعد از مصرف لازم است روی آن پوششی مناسب قرار داد تا قارچها نتوانند روی سطح رب رشد کنند. از آنجا که امکان آلودگی و وجود کپک در مواد غذایی با حجم زیاد، بسیار زیاد است، اگر رب گوجه فرنگی را به مقدار زیاد تهیه میکنید، حتماً بعد از باز شدن درب ظرف اصلی، رب را در ظروف کوچک و دربدار، تقسیم بندی و نگهداری کنید.
برای برداشتن رب از قاشق تمیز استفاده نمیکنید
هر زمان به رب احتیاج داشتید، از یک قاشق کاملاً تمیز و خشک استفاده کنید. قاشق مرطوب یا چرب و استفاده شده، باعث کپک زدن رب میشود.
نکته اول: برای جلوگیری از کپک زدن رب گوجه فرنگی مقداری روغن روی سطح رب بریزید. این کار باعث میشود اکسیژنرسانی متوقف شود و کپک ایجاد نشود. هنگام استفاده از رب، لایه روغن را کمی کنار بزنید و با قاشق خشک، مقداری از رب را از محدوده بدون روغن بردارید. این کار را از ابتدای باز کردن قوطی هم میتوانید انجام دهید.
نکته دوم: در موقع خرید یا چیدن از زمین کشاورزی، گوجه فرنگی را انتخاب کنید که بیضی شکل، دارای گوشت بیشتر و آبدار باشد. گوجه فرنگی بایستی کاملا قرمز و رسیده باشد و بخشهایی از گوجه زرد یا سبز یا سفید نباشد. از انتخاب گوجههای لهیده، خراب و کپک زده جدا خودداری کنید چرا که سالم نیست و طعم رب را تغییر میدهد.
نکته سوم: اضافه کردن نمک برای جلوگیری از کپک زدن و خرابی رب است و افزودن روغن برای یخ نزدن در فریزر و خوش رنگ شدن رب است.
منبع: Why does tomato paste mold
مطالب مرتبط:
چرا سرکه خانگی خراب میشود؟