آلودگی و اثرات اکولوژیکی
از نظر تاریخی، تخریب مستقیم زمینه های فیزیکی و سیستم های بیولوژیکی همراه با آن، بیشترین عوامل تغییرات زیست محیطی بوده اند. با این حال با انقلاب صنعتی و تکنولوژیکی در مقیاس وسیع، انسان مقادیر زیادی انرژی و مواد را مصرف کرده و به محیط زیست جاری می کند. مواد استخراجی، تصفیه شده و پس از تبدیل به محصولات مصنوعی در هوا، آب و زمین رها می شود. بسیاری از این محصولات فرعی و یا مواد زاید بی نهایت سمی است و در شرایطی که احتیاط های لازم و کافی در مورد آنها اعمال نشود، می توانند اثرات مخربی بر محیط زیست وارد آورند. ظرفیت اکوسیستم در حل مواد زاید بستگی به مشخصات اکو سیستم و ماهیت و غلظت آن مواد دارد. محیط های زیستی گرم و مرطوب معمولاً بیشترین ظرفیت را در تبدیل مواد دارند و پراکندگی انرژی مواد (آلی و غیر آلی) در آنها متفاوت و سریع است. مناطق سرد و خشک کمترین ظرفیت را از این نظر دارند. مواد تجزیه پذیر یا غیر سمی (آلی و غیر آلی) به شرط اینکه میزان ورودی آنها از حد تجزیه پذیری و پراکندگی فراتر نرود در محیط زیست طبیعی تجزیه می شوند. اما در مورد مواد تجزیه ناپذیر (همچون فلزات و عناصر کمیاب، آفت کش ها و مواد رادیواکتیو) به علت این که این مواد یا تجزینه نمی شوند و یا به آهستگی توسط فرآیندهای طبیعی قابل تجزیه هستند، در طول زمان انباشته می شوند.
اکوسیستم که مترادف آن زیست بوم می باشد عبارت است از مجموعه تشکیل شده عوامل موجود در یک محیط که در کنار هم قرار گرفته و وضعیت خاصی را بوجود می آورند. اطلاق می گردد این عوامل ممکن است انسان سایر موجودات زنده آب و هوا، خاک ، سنگ و پوشش گیاهی باشد.اکوسیستم های مختلفی تعریف شده که عبارتند از اکوسیستم کوهستان جنگل، کویر، تالاب و … پس نتیجه می گیریم هر کدام از عوامل موجود در اکوسیستم کوهستان چقدر در تغییر اکوسیستم می تواند موثر باشد و متاسفانه اکثر تغییر از جانب انسان و آن هم در جهت بهبود اکوسیستم بلکه در تخریب آن انجام می گیرد. چرا اکوسیستم کوهستان حساس، آسیب پذیر و شکننده است؟ به دلیل شکل فیزیکی و اکولوژی مناطق آسیب پذیر محسوب می شوند وجود شیب و قله ها و دره ها و یالها، وضعیت پیچیده ای را در این محیط بوجود می آورد.
ترمیم پوشش گیاهی تخریب شده در شیب های تند مشکل و بعضاً تقریباً غیرممکن است. گاهاً ممکن است با چند قدم پیشروی در کوهستان شاهد تغییر آب و هوایی کاملاً متفاوت باشیم. با گرفتن صدمتر ارتفاع گوئی صد کیلومتر عرض جغرافیایی را طی کرده ایم و بطور متوسط یک درجه از دمای هوا کاسته می شود. هر یک جبهه های مختلف کوه به علت قرار گرفتن در وضعیت خاصی دارای آب و هوای پوشش گیاهی، درجه حرارت ویژه می باشد با جابجا کردن حتی یک سنگ اکوسیستم موجود کوهستان به هم می ریزند در ارتفاعات عمر فصل رویشی کوتاه و فقط گیاهانی قادر به ادامه حیات هستند که از قدرت انطباق بالایی برخوردار می باشند. شرایط متغیر و متضاد آب و هوائی و تغییرات در ارتفاع همگی باعث می شوند کوچکترین دخالت منجر به تخریب شدید این مناطق گردد. بعلت حضور شرایط سانحه خیزی و آسیب پذیری جوامع کوهستانی نیز به همان نسبت آسیب پذیرند. تمام زیست بومهای کوهستانی مشابه نیستند اما همه آنها چه در جنگلهای استوائی، چه در سبزه زارهای کوههای آلپ و یا در امتداد جویبارهای ناشی از یخچال های طبیعی دو چیز را با هم مشترک دارند: ارتفاع و گوناگونی تغییرات سریع در ارتفاع شیب تند یا ملایم و زاویه تابش خورشید تاثیر عجیب و نفوذی باورنکردنی روی دما، باد، رطوبت و ترکیب خاک در فواصل کم دارد. این تغییرات پیچیده و ظریف مجموعه هایی از حیات را به وجود می آورند که در هیچ کجا جز در یک ارتفاع یعنی و در یک رشته کوه مشخص یافت نمی شود.
در ارتفاعات بالا گیاهان و جانوران بومی ساز و گازهای ویژه ای برای بقای خود بوجود می آورند. برخی گلهای وحشی کوههای آلپ برای مثال به طوری خود را با شرایط اطراف وفق داده اند که در سایه یک صخره سنگ مجزا زندگی می کنند.
الهام اسدی، کارشناس بهداشت عمومی
منبع: روزنامه ابتکار ۳ شهریور ۱۳۹۴