راه‌های درست دفاع کردن کودک از خود

بازی های خشم آلود در کودکان طبیعی است و به نوعی با این کار خشم خود را تخلیه می کنند. اگر خطری وجود ندارد آنها را باید آزاد گذاشت. بسیاری نیز معتقدند نباید وسایل جنگ را برای کودک فراهم کرد. بیشترین چیزهایی که در ذهن کودک حک می شود تجارب شخصی آنهاست. اگر کودک توسط همسالان خود مورد خشونت قرار گرفت نباید از او دفاع کرد و همچنین نباید به او یاد داد تو هم بزن بلکه باید راه‌های درست دفاع کردن را به او آموخت.

چند دلیل وجود دارد که باعث می‌شود بچّه ها نتوانند از خود دفاع کنند.

الف. نوع برخورد والدین

اوّلین دلیل ممکن است نوع برخورد والدین با فرزند باشد. پدر و مادرهایی که خیلی مراقب فرزندان خود هستند، باعث بروز این مشکل می‌شوند؛ مثلاً اگر مادر مدام در رابطه با خطرات بازی کردن به فرزندش تذکّر دهد و بگوید: “اگر به بازی رفتی، مواظب باش تو را هل ندهند یا تو آن‌ها را هل نده!“ بچّه‌ این تذکّرات را مانند نواری در ذهن خود ضبط می‌کند و هرجا که رفت آن را با خود مرور می‌کند؛ لذا وقتی در کنار هم سالان خود قرار می‌گیرد، در گوشه ای می‌نشیند و فقط به بچّه ها نگاه می‌کند.

ب. بازی کردن با بزرگ ترها

دلیل دیگری که ممکن است این زمینه را فراهم کند، بازی کردن کودکان با بچّه‌های بزرگ تر است؛ زیرا وقتی کودک با بزرگ‌تر از خود بازی می‌کند، در زمان دعوا قدرت دفاع از خود را ندارد و در صورت دفاع کردن ممکن است بیشتر آسیب ببیند. لذا پدر و مادر ها باید سعی کنند که هم بازی‌ فرزندشان را از هم سن و سال‌های خودش قرار دهند.

ج. تعامل کم با دوستان

دلیل سوّم تعامل کم بچّه‌ها با همسالان خود است. به نظر می‌رسد که این کودک نیز تعامل کمی با دوستان و هم بازی های خود دارد و همین امر باعث می‌شود که او تنها بزرگ شود؛ بچّه‌هایی که تنها بزرگ می‌شوند، تعاملات ضعیفی در جامعه دارند.

د. کم بودن سن اجتماعی

همچنین به نظر می‌رسد که سنّ اجتماعی این کودک، کمتر از سنّ واقعی‌اش باشد؛ مثلاً اگر کودک شش سال سن دارد، سن اجتماعی او دو سال است؛ لذا بچّه‌ای که دوسال سن دارد، نمی‌تواند از خود دفاع کند و در ارتباطات اجتماعی خود ضعیف است.

برای آموزش صحیح و اصولی دفاع کودک از خود چه کنیم؟
محترمانه صحبت کردن را به کودک بیاموزید

والدین همچنین باید محترمانه صحبت کردن را از حدود سه سالگی به کودکانشان آموزش دهند؛ کودکان در برابر آنهایی که مودبانه صحبت می‌کنند اغلب زور گویی نمی‌کنند همچنین اگر در بین بستگان و اعضای فامیل کودکی زورگو وجود دارد والدین باید ارتباطشان را با چنین فردی تا حد امکان کاهش دهند تا دوران کودکی فرزندشان سپری شود؛ کودکان اغلب در سن ۴ سالگی که هیجانات منفی آنها زیاد است تمایل به زورگویی دارند.

به کودک یاد دهید چگونه بر ترس خود غلبه کند

بیان داستان و قصه‌ی کسانی که توانستند در موقعیتهای مختلف بر ترس و اضطراب خود غلبه کنند و شجاعت نشان دهند، نیز موثر است. از کارتون‌های مناسب نیز می توانید بهره‌ی لازم را ببرید.

به تقویت اعتماد به نفس کودک بپردازید

اعتماد به نفس و ابراز وجود او را بالا ببرید. زمانیکه کودک اعتماد به نفس لازم را داشته باشد خودش می تواند تصمیم بگیرد در موقعیت کدام نوع رفتار را انجام دهد؛ ترک محیط، برخورد قاطعانه یا بی توجهی. زمانیکه کودک از روش‌های پرخاشگرانه برای ارتباط استفاده می‌کند مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب نمی‌کند. به کودک در محیط خانه اجازه دهید با رعایت احترام و حد و مرزها از خود دفاع کند. کودکی که در خانه به موقع از خود دفاع می‌کند در بیرون هم اینگونه است. محبت و عشق خود را به فرزندتان انتقال دهید. کودکی که احساس کند مورد محبت و عطوفت خانواده است در ارتباط برقرار کردن با دیگران موفق تر است. شایستگی و مهارت‌های او را افزایش دهید. علاوه بر این در محیط خانه مسئولیت متناسب با سن به او واگذار کنید. چنین فعالیت‌های کمک می‌کند تا اطمینان به خود را پیدا کند و در موقعیت‌های مختلف مقتدرانه تر رفتار کند.

ارتباط اجتماعی کودک را گسترش دهید

در ابتدا به این مسئله اشاره کردیم که یکی از عوامل مهم عدم توانایی دفاع از خود در کودکان، تعامل کم با دیگران است. ارتباط اجتماعی کودک را گسترش دهید و او را در موقعیت‌های مختلف قرار دهید؛ بعنوان مثال در کلاس‌های تابستانی ثبت نام کنید و دامنه دوستی او را گسترش دهید. پارک ببرید تا بتواند با کودکان دیگر تعامل داشته باشد و در زمینه نحوه‌ی حضور در اجتماع، کنار آمدن با دیگران و دفاع از خود تجربه کسب کنند.

او را در کلاس‌های رزمی ثبت نام کنید

خشونت فیزیکی روش خوبی برای حل مسئله نیست، ما باید به فرزندانمان یاد بدهیم که بدون خشونت فیزیکی از خودشان دفاع کنند؛ والدین باید کودکانی را که اعتماد به نفس پایینی دارند در کلاس‌های رزمی ثبت نام کنند، زیرا شرکت در این کلاس‌ها سبب بالا رفتن اعتماد به نفس کودکان می‌شود؛ بنابراین آنها می‌توانند از خودشان در جامعه دفاع کنند.

کودک را تشویق کنید شجاع باشد

از تشویق غفلت نکنید. به کودک بگویید که می‌تواند شجاع باشد چرا که او چیزی از شخصیت‌های شجاعی که می‌شناسد کم ندارد. برای او از شخصیت‌های شجاع مورد علاقه‌اش مانند شخصیت‌های کتابها، کارتونها و فیلم ها به عنوان نمونه‌های شجاعت مثال بزنید (البته شخصیتهایی که با فرهنگ و سبک زندگی ما همخوان باشند)، این به معنای مقایسه کردن نیست. شما فقط به کودک می‌گویید که قهرمان‌ها شجاعند چون با ترسهایشان روبرو می‌شوند و او هم می‌تواند یک قهرمان باشد. البته نباید طوری رفتار کنید که کودک احساس کند می‌خواهید او را تحت فشار بگذارید. اگر این کار با ظرافت انجام شود کودک از آن استقبال می‌کند. همچنین در طی مدتی که کودک با ترس خود روبرو می‌شود عباراتی مانند “همینه”، “تو خیلی شجاعی”، “می‌دونستم که از پَسِش برمی‌آی”، “من به این همه شجاعت تو افتخار می‌کنم” را به او بگویید. می‌توانید از سایر پاداشها نیز استفاده کنید.

کمک کنید کودک با ترس هایش مواجه شود

باید به کودک کمک کرد با ترس های خود مواجه شود و از آنها نگریزد. اجازه دهید کودک در رابطه با ترس ها و علت انها با شما صحبت کند، هیچ گاه فرزندتان را به دلیل ترسی که دارد مسخره نکنید حتی اگر علت آن از نظر شما مضحک است. اجازه دهید کودک نگاه واقع بینانه به موضوع ترس پیدا کند و سپس به دنبال راهی برای مقابله با آن باشد. برای مثال اگر فرزندنتان به دلیل تاریکی از داخل کمد اتاقش می ترسد کمد را خالی کنید و اجازه دهید وسایل آن را دوباره خود او داخل آن قرار دهد.

الگو باشید

اگر می خواهید شجاعت در فرزندنتان شکل بگیرد، بهترین و موثرترین راه این است که خود شما نیز شجاع باشید. بهترین روش اموزش، آموزش عملی است. کودکان رفتار والدین خود را نوعی ارزش می دانند و تلاش می کنند از ان تقلید کنند. پس از این به بعد به اعمال خود بیشتر توجه داشته باشید.