درمان کمرویی و خجالت در کودکان

کمرویی کودک یکی از معضلات جدی خانواده‌ها و یکی از عوامل مراجعه آنها به روانشناس و مشاور کودک است. کمرویی کودکان دلایل متعددی دارد که می‌توان با شناخت دلایل آن از بروز دوباره آنها جلوگیری کرده و به درمان و پیشگیری آن پرداخت. یکی از علل کمرویی کودکان محدودیت‌های بیشمار و به اصطلاح “بکن و نکن”های متعددی است که والدین در قبال رفتار و کارهای کودک به کار می‌برند و با کوچکترین رفتار فرزند او را تنبیه کلامی نموده و با کارهایش مخالفت می‌کنند. کمرویی و خجالتی بودن که به دلیل آن کودک نمی‌تواند خواسته‌ها و پیشنهادهای دیگران را رد کند و خواسته‌های خود را مطرح کند، عاملی برای عدم کسب موفقیت و پیشرفت کودک در امور شخصی‌اش می‌شود و کودک آسیب بسیار زیادی از این قضیه خواهد دید.

والدینی که دائماً دستور می‌دهند و امر و نهی می‌کنند و هیچ گونه اختیاری به فرزند خود نمی‌دهند و با کوچکترین رفتار فرزند خود مخالفت می‌کنند و دائما او را بازخواست کرده و در بگومگوهای کودک با سایر کودکان دخالت می‌کنند و کودک را بیش از حد، بی دست و پا و وابسته به خود بار می‌آورند، صاحب کودکی کمرو و خجالتی خواهند شد. کودک کمرویی که نمی‌تواند نظر خود را بیان کند و این کار از رشد او جلوگیری می‌کند، در نتیجه کودک دائماً با ترس رو به رو شدن با دیگران زندگی می‌کند؛ همچنین دائماً با شکست مواجه شده و سر شکسته می‌شود و فردی با عدم اعتماد به نفس خواهد شد.

درمان خجالت و کمرویی و کودک

در جهت مدیریت کمرویی علاوه بر شناخت عوامل باید روش‌ها و فنون متعددی را جهت درمان به کار گرفت از جمله:

۱- به کودک فرصت اظهار نظر در مسائل مهم را بدهید.

۲- در امور شخصی و مسائل خانوادگی آرام و آهسته صحبت کنید.

۳- برای فرزند خود خلوت عاطفی (احترام به لحظات شخصی و حفظ حریم او) مهیا کنید.

۴- رفت و آمدهای متعدد خانوادگی داشته باشید و کودک را در جمع‌های متعددی قرار دهید.

۵- فضای مشارکت و تعامل بیشتری با فرزندتان ایجاد کنید.

۶- کمتر از امر و نهی یا جبرو زور استفاده کرده و بیشتر به نظرات او اهمیت دهید.

۷- به توانمندی‌ها و خودباوری‌های کودک احترام بگذارید و او را در جهت رشد این توانمندی‌ها تشویق کنید.

۸- به کودک در حد توانایی‌های او فرصت دهید. به عنوان والدین در جهت رسیدن به آن اهداف، کودک را راهنمایی کرده و بگذارید کودک خود به امور خود رسیدگی کرده و شما تنها شاهد و مشوق او باشید).

۹- به کودک خود فرصت تجربه کردن دهید و با او به مانند یک انسان بالغ رفتار نمایید و اجازه دهید کودک کودکی کند، اما با او به مانند یک کودک ناتوان برخورد نکنید. می‌توانید با پیشنهاد انجام کوچکترین کارها در منزل شروع کنید؛ دادن مسئولیت‌های کوچک به فرزند و انجام آن توسط او می‌تواند به تقویت حس اعتماد به نفس و درمان کمرویی و خجالت او کمک کند.

۱۰- از تلاش‌هایی که در جهت انجام امور شخصی خود می‌کند و یا کارهایی که برای شما انجام می‌دهد تقدیر و تشکر کرده و او را تشویق نمایید.

۱۱- هیچگاه در صورت عدم موفقیت فرزند در انجام امور مدرسه و یا منزل و یا کارهای شخصی‌اش، او را تحقیر نکرده و سرکوفت نزنید؛ با این کار شما در نهایت فرزند خجالتی و کم رویی خواهید داشت که از نظر خود او توان انجام هیچ کاری را ندارد.

۱۲- اجازه دهید کودک در فعالیت‌ها و گردش‌های علمی شرکت کند خصوصا آن‌هایی که نیاز به بیان نظر و عقیده و انجام روش‌های متعدد فردی و گروهی دارد.

۱۳- چه از نظر مادی و چه از نظر معنوی از کودک حمایت کنید.

۱۴- به کودک خود این اطمینان را بدهید که هر چقدر نیز شکست بخورد باز توان بلند شدن را دارد و هیچ انسانی کامل نیست؛ از شکست‌های خود برای او بازگو کنید و او را تشویق به ادامه امور نمایید.

۱۵- از مدیران مدارس و معلمان به صورت پنهانی بخواهد که فرزندتان را در گروه‌های متعدد دوستانه قرار دهند و با قرارگیری در اجتماعات شلوغ و متعدد و دادن مسئولیت‌های اجتماعی ترس، اضطراب، دلهره و کمرویی او را کمتر کنند.

۱۶- ابراز محبت بیشتر والدین به کودکان کمرو و نوازش‌های کلامی و جسمی باعث می‌شود که کودک احساس طرد شدن نکرده و احساس رضایت از خود در او ایجاد شود و خودش را ستایش کند.

در نهایت و در پایان این مقاله چند کتاب روانشناسی موثر در درمان کمرویی و خجالت کودکان معرفی خواهیم کرد که شما را در تربیت و پرورش کودکان و درمان خجالت آن‌ها یاری می‌رساند:

۱- کتاب چرا این بچه اینقدر خجالتیه؟ من نمیتونم، خجالت میکشم
اثر: نویسنده مشهور آلبون میشل و امانوئل ریگون
انتشارات قطره ۱۳۸۸
این کتاب ابتدا به آثار زیان‌بار کمرویی در زندگی کودک می‌پردازد و سپس به راهکارهایی جهت تقویت عزت نفس، کاهش استرس، اضطراب و ترس در قرارگیری در اجتماع می‌پردازد و شما را با زیرساخت‌های شکل‌گیری خجالت در کودک آشنا کرده و مثال‌هایی را نیز جهت شناخت بیشتر این گونه کودکان ارائه می‌دهد.

۲- کتاب به خجالت بگو خدانگهدار
اثر: لیندا چیس و ریچارد بروزوویچ
مترجم: لیلاشریفی
چاپ اندیشه معاصر ۱۳۹۱
کتاب درمورد راهکارهای ارتباط چشمی جهت کاهش کمرویی و خجالت، بازی‌های متعدد برای کودکان کوچکتر و آشنایی با ۴۰ فعالیت در زمینه کاهش و درمان کمرویی است.

پیشنهاد مقاله:

+ تعریف کودک در روانشناسی
+ راه‌های درست دفاع کردن کودک از خود
+ درمان اضطراب در کودکان دبستانی