چگونه مشاور تحصیلی شویم؟ و ویژگی یک مشاور تحصیلی خوب

مشاور تحصیلی کسی است که در امر ارائه بهترین روش‌ها و اصول یادگیری بتواند بهترین ایده‌ها و دستورالعمل‌های کاربردی را ارائه دهد. یک مشاور تحصیلی خوب از تمامی ظرفیت‌ها، توانایی‌ها و استعدادها استفاده کرده تا بتواند به کمک دانش‌آموزان و دانشجویان بیاید. شاید یک مشاور باید همیشه بهترین راه‌ها را متناسب با تیپ شخصیتی دانش آموز و متناسب با توانایی‌های او دسته بندی کرده و به دانش آموز ارائه دهد. در واقع باید با در نظر گرفتن همه پتانسیل‌های موجود از جمله توانمندی‌ها، استعدادها، افکار، عقیده‌ها و علایق طرف مقابل همیشه بتواند بهترین راهکارهای موجود را مشاوره کند.

برای این کار باید شناخت درستی از دانش‌آموز داشته باشید تا بتوانید یاریگری مفید در امور درسی‌اش شوید. همانطور که در هر زمینه‌ای بدون شناخت کافی از آن زمینه نمی‌‌توان نتیجه مطلوبی دریافت کرد در کار مشاوره تحصیلی نیز یک مشاور خبره باید اطلاعات خاص مربوط به هر دانش آموز را جمع آوری کرده و با لحاظ کردن این خصوصیات تصمیم درستی را اتخاذ کند؛ مواردی مانند روحیات و علایق دانش آموز، شرایط خانوادگی و تحصیلی‌اش. با شنیدن سخنان دانش‌آموزان، نظرات و علایق آنها به طور جداگانه و طی چندین جلسه مشاوره خصوصی می‌توانید هم به توانایی‌های بالقوه آنها دسترسی یافته و هم اینکه با سلایق و علایق او در زمینه تحصیل آشنا شوید تا بتوانید در زمینه انتخاب رشته یا تغییر رشته و همچنین اصول تدریس به آنها مشاوره کاربردی دهید. از آنجایی که شغل مشاوره و کمک رسانی یک موقعیت بسیار مهم و با ارزش و همچنین سرنوشت ساز بوده است در نظام آموزشی ما نیز از جایگاه والایی برخوردار است شما به عنوان یک مشاور تحصیلی می‌توانید هم امید به آینده تحصیلی روشن را در دل دانش آموز ایجاد کرده و یا اینکه با دلسردی و ناامیدی عامل افت تحصیلی او شوید، پس باید در گزینش کلمات در مشاوره و همچنین ارائه راهکارها دقت کافی داشته باشید و متناسب با روحیه طرف مقابل امید به آینده را به او نوید دهید.

در ابتدا باید علاقه‌مند به کار با دانش‌آموزان و امور آنها باشید زیرا تبدیل شدن به یک مشاور تحصیلی خوب و ایده آل تنها با دلسوزی و حمایت همه جانبه از دانش آموزان و وقت کافی گذاشتن برای مسائل و مشکلات تحصیلی‌شان ممکن می‌شود. چند ویژگی اصلی وجود دارد که معمولا در بین مشاوران بزرگ و عالی مشترک بوده است و آن‌ها در همگی این اصول اتفاق نظر دارند؛ آنها می‌دانند که برای یک مشاور تحصیلی خوب شدن باید به مهارت‌های زیر دست یافت:

۱- ایجاد حس دوستی و رفاقت
یکی از مهمترین ویژگی‌های یک مشاور تحصیلی خوب، ایجاد حس رفاقت و دوستی است. شما به عنوان یک مشاور تحصیلی باید این توانایی را داشته باشید که اعتماد دانش آموزان را به دست آورید تا آنها همۀ اطلاعات درسی‌شان را در اختیارتان قرار دهند و با این کار شما نیز خواهید توانست بهترین راه کارها را در امور تحصیلی‌شان ارائه دهید.

۲- تغییر طرز تفکر دانش آموز از من نمی‌‌توانم به من می‌توانم
یک مشاور تخصصی و حرفه‌ای در زمینه تحصیل دانش آموزان باید باور قدرتمندی از من می‌توانم به تو می‌توانی را در آنها ایجاد کند. قدرتی که باور و ایمان دارد می‌‌تواند غیر ممکن‌ها را ممکن سازد زیرا شما وقتی به کاری یقین و باور دارید حتماً با تمرکز جدی روی آن کار عملکرد خوبی خواهید داشت. مشاور تحصیلی خوب باید ذهن‌ها را پر امید، پر نشاط و آماده کند تا دانش آموزان در مسیر پر پیچ و خم تحصیل هیچگاه احساس ناامیدی نکنند. یک مشاور خوب در طرز فکر دانش آموزان جرقه‌های جزئی از صرف فعل (من می‌توانم) خواهد زد که فرصت انفجارهای بزرگ‌تری برایشان فراهم آید.

۳- جدی بودن در مواقع لزوم
نباید این رفاقت، صمیمیت و حس دوستانۀ برقرار شده مابین‌تان منجر به این شود که آنها به حرف‌هایتان کمتر اهمیت دهند، پس برای اینکه برایشان یک مشاور تحصیلی ایده‌آل باشید باید در مواقع لزوم هم جدی باشید و به آنها دستور دهید زیرا دانش آموزان به مشاورانی نیاز دارند که در همه امور توانا بوده و حتی بتوانند آنها را به خاطر ارتکاب اشتباهات‌شان مجازات و تنبیه کنند.

۴- توانایی داشتن به ارزیابی دانش آموزان
ارزیابی دقیق و اصولی توانایی دانش آموزان یکی از جنبه‌های اصولی و بخش بزرگی از یک مشاوره تحصیلی را شامل می‌شود؛ شما باید این توانایی را کسب کنید، زیرا بر اساس این ارزیابی‌ها است که شما خواهید توانست برنامه ریزی صحیح و مطابق با شناخت درست ارائه دهید.

۵- بالا بردن حس ارزشمندی دانش آموزان
یکی دیگر از مهارت‌هایی که همه مشاوران تحصیلی باید داشته باشند بالابردن حس ارزشمندی و خود بهتر بینی دانش آموزان از خود و ارتقاء و ترفیع جایگاه‌شان است. یک مشاور تحصیلی خوب باید بتواند آینده‌ای روشن در پیش چشمان دانش آموزش ترسیم کرده و او را به دانشگاه رفتن، آینده شغلی و جایگاه اجتماعی خوب امیدوار کند و با تقویت مهارت‌های درسی دانش آموز زمینه را برای رفتن به دانشگاه فراهم کند.

۶- داشتن مهارت سازمانی
مهارت سازمانی و توانایی سازماندهی کردن یکی از بهترین ویژگی‌های یک مشاوره تحصیلی است؛ از آنجا که منابع محدودی از مشاوران در اختیار مدارس قرار دارد، در بسیاری از مواقع مشاوران تحصیلی، مسئول ده‌ها دانش‌آموز در یک مدرسه می‌‌شوند و به آنها مشاوره می ‌دهند. برای یک مشاوره درست و اصولی یک مشاور باید مهارت سازماندهی تعداد جمعیت زیاد را فرا گرفته باشد تا در مشاوره آن‌ها بهترین عملکرد را ارائه دهد.

۷- داشتن مدرک تخصصی معتبر
باید به عنوان یک مشاور تحصیلی، مدرک معتبری داشته باشید اینکه شما حتما خود یک رتبه برتر کنکور و دانشگاه بوده باشید خوب است اما شرط لازم و کافی نیست البته تاثیرگذار خواهد بود زیرا آن کسی که مخاطب‌تان است باید به شما اعتماد کند و اگر یک رتبه برتری باشید که خود این مسیر را طی کرده حتماً مشاوره بهتری ارائه خواهید داد. از آنجایی که مشاوران برای دانش آموزان، والدین، معلمان، مدیران و پرسنل خدمات برنامه ریزی می‌کند بنابراین باید دانش کافی و تخصص این کار را داشته باشند.

۸- حمایت از والدین
در کنار حمایت از دانش آموزان در امور درسی یک مشاور حرفه‌ای باید به ارزش خانواده در عملکرد دانش آموز پی برده و از نقش والدین در برنامه‌ریزی و حمایت همه جانبه آنها غفلت نورزد زیرا که مشاوران و والدین در کنار هم می‌توانند امور مربوط به تحصیل دانش آموز را تسهیل کنند. چه این اقدامات انضباطی باشد و چه موارد آموزشی و اجتماعی؛ یک مشاور حرفه‌ای باید بتواند آموزش‌های لازم را به والدین بدهد تا آنها بتوانند ارتباط بهتری با فرزندان خود برقرار کنند و محیط آرامش بخشی را در خانه برای آنها فراهم کنند،همچنین در برخی از امور به فرزندان خود مشاوره دهند تا آنها مشکلات‌شان را با مشورت هم و با تکیه بر تجربه والدین پشت سر بگذارند.

۹- حمایت از معلمان
تنها یک تیم حرفه‌ای و کارشناس می‌تواند به تمام امور رسیدگی کرده و در کنار دانش‌آموزان خود باشد تا به هدف خود برسند. در این تیم معلمان نیز در کنار مشاوران و والدین نقش بسزایی داشته و با ایجاد برنامه‌های کلاسی و فعالیت‌های گروهی متنوع علاوه بر تامین نیازهای دانش‌آموزان حس رقابت سالم را در آنها تقویت کنند.

در نهایت اگر می‌خواهید یک مشاور خوب و حرفه‌ای شوید باید نگاه روانشناختی به مسائل داشته و در وهله اول یک روانشناس خوبی باشید، یعنی توانایی لازم جهت ارتباط با مخاطب را کسب کرده و انگیزه‌ها و امیدها را در ذهنشان تقویت کنید. هیچ گاه دانش آموزان را محکوم و سرزنش نکرده و همیشه حس خوب بودن را در آنها تقویت کنید و به آنها بگویید که هیچگاه برای بهتر بودن دیر نیست. هرگز آنها را قضاوت اخلاقی نکرده و حتی اگر بدترین عملکرد را داشتند در کنارشان باشید تا سطح آنها را بالا ببرید. همواره برایشان مانند یک همکلاسی، هم رده و هم سن باشید که در همه حال آماده پذیرش آنهاست؛ همچنین عجول و کم حوصله نیست و شنونده خوبی برای آنهاست؛ اما هیچ گاه آنها را نصیحت نمی‌کند.